Handboek kerkgeschiedenis voor iedereen leesbaar

„Nederlandse Kerkgeschiedenis" kenmerkt zich door reële objectiviteit, mede omdat de kerkhistoricus het niet langer als taak ziet het goed recht van de eigen groep te bewijzen met de feiten. En daarbij bedoelt De Jong niet alleen ,,het samenballen en vergelijken van losse groepshistories", maar ook aandacht te schenken aan levensuitingen, mentaliteit en dienst in de maatschappij. Een dergelijke methode heeft natuurlijk ook minder prettige kanten.

De Jong heeft zijn geschiedschrijving ingedeeld in een vijftal perioden. Na de grenzen en taken van de Nederlandse kerkgeschiedschrijving te hebben afgebakend behandelt hij allereerst ,,de kerk in een katholieke samenleving (320-1520)". Dan beschrijft hij ,,de kerk en de scheuring van de Nederlanden (1520-1585)". Vervolgens komt aan de orde ,,de kerk in een Gereformeerde staat (1585-1700)". Daarna behandelt De Jong ,,de kerk in een protestantse natie (1700-1840)" om af te sluiten met de bespreking van ,,de kerk in een neutrale maatschappij (1840-heden)".

Een uitvoerige literatuuropgave — ingedeeld per hoofdstuk, want iedere periode is weer onderverdeeld — plus een register van personen, plaatsen en zaken maakt het boek compleet.

Begin

Beginnende bij,,zendelingen in het zuiden", Servatius, Armandus, beschrijft De Jong — via ,,predikers van overzee", Wilfrid, Willibrord, Bonifacius, Gregorius, Lebuïnus enz. — ,,de kerk als staatswerktuig". We lazen van kalenders (Beda), kerstening, kloosters en Noormannen, maar maken nu kennis met de investituurstrijd en het concordaat van Worms.

Aan het slot van „kloosterstichtingen en kruistochten" zien we dat de vroomheid zich steeds sterker op de mis gaat richten nadat de kerk in 1215 officieel geformuleerd had, dat brood en wijn veranderen in lichaam en bloed van Christus, op het moment dat de priester de instellingswoorden herhaalt.

Misschien worden voor vele protestanten de hoofdstukken over de ,,vroege reformatie", dopersen, lutheranen en calvinisten pas meer dan slechts interessant, maar daarmee is de vroegste kerkgeschiedenis van ons land toch de belangstelling niet minder waard.

Datzelfde geldt wanneer „gescheidenen" kunnen lezen van „opperkerkvoogd" koning Willem I, de zeven Haagse heren, Ledeboer en Buddingh, De Cock, Brummelkamp en Wormser.

Verdienste

Immers, een van de verdiensten van een boek als De Jongs ,,Nederlandse Kerkgeschiedenis" is dat het perioden als die van de Afscheiding ook eens in een breder verband tekent. Dat totaaloverzicht is het kennisnemen dubbel en dwars waard.

Inmiddels betekent het niet dat er geen kanttekeningen te maken zouden zijn. Te zeggen dat een aantal vrijgemaakt-gereformeerden zich in 1967 ,,buiten verband stelden" zal door henzelf aangevochten worden. En is het niet wat eenzijdig om bij de onrust van de Geref. Kerken alleen Wiersinga met name te noemen en niet iemand als Kuitert?

Op grond waarvan bejegenden de afgescheidenen L. G. C. Ledeboer met ,,een wat angstige eerbied"? Versterkten de Dordtse Leerregels inderdaad het individualisme in het geloofsleven omdat het geschrift „verwees voor de zekerheid van de verkiezing niet naar Christus en Zijn Woord, maar naar eigen geloofservaringen?"

Vragen zijn er bij ieder boek te stellen. Zij doen niets af aan onze waardering voor een tot heden bijgewerkt en prettig leesbaar handboek: vaktermen zijn vermeden of verklaard omdat het begrijpelijk wil zijn voor elke belangstellende.

Uitgeverij G. F. Callenbach bv, Nijkerk levert 464 pagina's kerkgeschiedenis voor ƒ 49,50 in een uitstekende uitvoering. 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen