Bilderdijkweetjes

Bilderdijk Museum

De stoel van Bilderdijk, zijn ganzenveer, zijn brieven en de afgietsels van zijn rechterhand. Dat alles valt te bezichtigen in het Bilderdijk Museum, gevestigd in een zaaltje van de Vrije Universiteit. Er zijn ook portretten, tekeningen, gravures en andere kunstvoorwerpen van onder anderen Hendrik Willem Schweickhardt, Joannes van Dreght, Aert Schouman en andere vooraanstaande kunstenaars uit Bilderdijks tijd. Het museum is gratis toegankelijk, maar de deur zit meestal op slot. Wie er toch een kijkje wil nemen, moet een afspraak maken met de secretaris van de Bilderdijkvereniging (tel. 020-6454368). De bijna honderdjarige vereniging beheert niet alleen het museum, maar geeft ook een tijdschrift uit en belegt af en toe een lezing. Meer informatie: www.bilderdijkmuseum.vu.nl.

Heer van Teisterbant

Bilderdijk hield zich al vroeg bezig met zijn stamboom, en hij rustte niet voordat hij voor zichzelf een glorierijke afstamming had geconstrueerd - hoe twijfelachtig ook. Heer van Teisterbant noemde hij zich: hij was ervan overtuigd dat hij via zijn moeders voorgeslacht afstamde van de graven van Teisterbant, en via hen zelfs van de beroemde Zwaanridder uit de middeleeuwse legende. Dat blijkt tenminste uit zijn dichtstuk "Elius" (1786), waarin hij gloedvol beschrijft hoe de Zwaanridder in langvervlogen tijden de erfdochter van Teisterbant uit groot gevaar redde en vervolgens met haar trouwde. Zij werden niet alleen de stamouders van alle Europese vorstenhuizen -waaronder de Nassaus- maar ook van Bilderdijk en zijn vrouw. Die noemden hun oudste zoon dan ook Elius.

Paradijstaal

Zijn leven lang was Bilderdijk op zoek naar de taal van Adam en Eva. Hij dacht dat alle talen van de wereld onderling verwant waren, en dat het mogelijk was om de trekken van de grondtaal -de taal van het paradijs- vast te stellen. Dus zocht hij naar de 'wortels' van woorden in allerlei talen, uiteenlopend van Hebreeuws en Perzisch tot Gotisch en Deens. Vergeleken met de rest bleek het Nederlands een wel heel bijzondere, zuivere taal te zijn, een taal die als het ware een schakel vormde tussen de oosterse en de noordelijke talen. De Nederlandse taal en cultuur droegen volgens Bilderdijk duidelijke sporen van een noordelijke oerbeschaving. Hij zei nog nét niet dat Adam en Eva Nederlands met elkaar spraken, maar hij geloofde dat de nakomelingen van de Bijbelse Jafeth een taal spraken die erg op het Nederlands leek.

Katharina

In zijn tweede vrouw had Bilderdijk een geestverwante gevonden. Katharina Wilhelmina Schweickhardt was de begaafde dochter van een bekende kunstschilder, die zelf ook heel verdienstelijk tekende en bovendien gedichten schreef in het Engels, Frans en Italiaans. Hij ontmoette haar in Londen, negentien jaar oud, terwijl hij zelf op dat moment veertig was en een slecht huwelijk had. Op 18 mei 1797 tekende hij in zijn Bijbel aan: "Uxorem accepi" - "Ik heb tot vrouw genomen..." Hij bleef haar bezoeken en een jaar later ging hij met haar samenwonen in Brunswijk, terwijl hij pas in 1802 van zijn eerste vrouw scheidde.

Katharina droeg de dichter op handen, ze stond hem bij in al zijn pijnen en kwalen, ze luisterde naar zijn verzen en schreef ze voor hem op, soms reageerde ze met gedichten van eigen hand - inmiddels schreef ze ook in het Nederlands. Vier van hun vijf kinderen stierven jong, alleen zoon Julius Willem overleefde zijn kindertijd.

Bilderdijkevenementen

De festiviteiten ter gelegenheid van Bilderdijks 250e geboortedag blijven bescheiden. Bij uitgeverij Athenaeum verschijnt een nieuwe bloemlezing uit zijn gedichten, samengesteld door Peter van Zonneveld: "Leven, ach! Wat zijt gij toch?". Daarnaast is er een kleine tentoonstelling in de universiteitsbibliotheek van Leiden, die donderdag geopend wordt met een lezing en aansluitend een bloemenhulde bij het huis van Bilderdijk aan het Rapenburg. De tentoonstelling, onder de titel "Bilderdijk en Leiden", omvat vooral boeken en handschriften van Bilderdijk. Een en ander is in Leiden te zien tot en met 27 november, of na te slaan in de catalogus "ô Bloem der steden. Bilderdijk en Leiden", geschreven door Rick Honings. Meer informatie: www.nieuws.leidenuniv.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen