Een stoplicht bij het huis van Luther

De Duitse deelstaat Saksen-Anhalt in de voormalige DDR heeft sinds enkele maanden een heuse Lutherweg. Over een lengte van 410 kilometer worden 34 plaatsen die op de een of andere manier met Maarten Luther te maken hebben, met elkaar verbonden. Uitgangspunt van de moderne pelgrimsweg is een woord van Luther zelf: "Gastvrijheid is aan alle plaatsen waar de kerk is."

Lutherplaatsen buiten de deelstaat Saksen-Anhalt vallen buiten de route. Een minpunt omdat toeristen die de Lutherweg rijden, fietsen of lopen bijvoorbeeld niet in Erfurt of op de Wartburg komen.

Maar het moet gezegd dat Saksen-Anhalt er veel aan doet om bezoekers zo goed mogelijk te informeren over de kerkhervormer. In Eisleben bijvoorbeeld is bij het huis waar Luther op 10 november 1483 ter wereld kwam een hypermodern museum verrezen. Bezoekers kunnen van de tentoonstellingsruimten zo het in oude staat teruggebrachte geboortehuis inlopen.

Veel is daar overigens niet te zien. Een wieg, een bed, wat gebruiksvoorwerpen. Het geeft een indruk van de manier waarop het huis van de familie Luder, zoals de vader van Maarten eigenlijk heette, was ingericht. Waarschijnlijk was het trouwens een huurhuis. Al een jaar na de geboorte van Maarten verhuisde het gezin naar Mansfeld, een dorp enkele kilometers ten noorden van Eisleben.

De kinderjaren in Mansfeld hebben het leven van Maarten Luther gestempeld. In de Georgkerk zong hij mee in de mis en vlak bij de kerk stond zijn school. Toch hebben ze in Mansfeld besloten de concurrentie met Eisleben over hun beroemdste inwoner van de afgelopen eeuwen niet aan te gaan. Zelfs in de officiële naam van Mansfeld klinkt enige teleurstelling door. Duidt zowel Eisleben als Wittenberg zich triomfantelijk aan als "Lutherstadt Eisleben" en "Lutherstad Wittenberg", in Mansfeld hebben ze de aanduiding "Lutherstadt" achter de plaatsnaam gezet: "Mansfeld-Lutherstad".

Vlak bij Mansfeld staat op de top van een heuvel het overblijfsel van Slot Mansfeld. In de tijd van Luther was het een machtig bouwwerk dat de reformator waarschijnlijk heeft geïnspireerd toen hij zijn beroemde lied "Een vaste burcht is onze God" dichtte.

De graven die op Slot Mansfeld woonden, waren bevriend met de familie Luther. Toen Luther in 1546 vanuit Wittenberg naar Eisleben reisde, was dat om een geschil tussen de beide graven van Mansfeld, Gebhard en Albrecht, op te lossen.

In de slotkapel, die de eeuwen heeft verduurd, preekte Luther regelmatig. De laatgotische kapel uit de 15e eeuw wordt door cultuurkenners geroemd om z'n schoonheid. In het koor staat een vleugelaltaar, geschilderd door kunstenaar Cranach, een vriend van Luther. Aan hem hebben we het te danken dat er van Luther zo veel portretten bewaard zijn gebleven.

De gids, voor de rondleiding van een groep bezoekers uit z'n winterslaap gehaald, vertelt met zichtbaar genoegen dat de graaf en zijn vrouw op het altaarstuk geschilderd zijn als Jozef van Arimathea en Maria Magdalena. "En weet u wie daar op het middenpaneel links naast Jezus aan het kruis hangt? Juist, een belangrijke rooms-katholiek. Zo deden ze dat toen."

Toen Luther in februari 1546 in Eisleben was om te bemiddelen tussen de graven van Mansfeld, preekte hij enkele keren in de plaatselijke Andreaskirche. De laatste preek kon hij niet afmaken, omdat hij onwel werd. Hij kwam op bed te liggen en overleed uiteindelijk op 18 februari.

Het huis in Eisleben waar hij overleed, vlak tegenover de Andreaskirche, werd pas veel later als zijn sterfhuis gelokaliseerd dan zijn geboortehuis enkele straten verderop.

In de sterfkamer staat een bed. Op een schilderij aan de wand is Luther geschilderd, liggend op bed en omgeven door vrienden.

Enkele uren voor zijn dood, bad hij: "Neem mijn ziel tot U!"

Zijn vriend, predikant Justus Jonas, schudde even later Maarten Luther aan zijn arm. "Vereerde vader, wilt u in het geloof in Christus sterven en blijft u trouw aan de leer die u in Zijn naam hebt verkondigd?" "Ja", antwoordde Luther. Om drie uur in de nacht stierf hij.

De kerkredactie besteedt deze week in een aantal artikelen aandacht aan Hervormingsdag. Vandaag deel 1.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen