Slim stroom sturen

De huidige economische crisis is volgens sommige deskundigen namelijk in belangrijke mate een energiecrisis, stelt Han Slootweg, hoogleraar smartgrids aan de TU Eindhoven en manager van de afdeling innovaties van netbeheerder Enexis.

"Veel bedrijven zijn erg afhankelijk van energie. Als de energieprijs stijgt, komen allerlei bedrijfstakken in de financiële problemen", vervolgt de hoog- leraar. "Kijk maar naar de staal-, de luchtvaart- en de transport- sector. Omdat hoge energieprijzen veel sectoren raken, veroorzaken ze een domino-effect waardoor onder meer banken zijn 'omgevallen'; daar komen de problemen samen.

Slootweg verwijst daarvoor naar de visie van een van de adviseurs voor duurzame energie van de EU, Jeremy Rifkin. "Een omschakeling naar duurzame vormen van energie, de zogenaamde energietransitie, is daarom hard nodig."

Om welke vormen van energie gaat het dan?

"Alle vormen van energieopwekking die direct of indirect gebruikmaken van de zon. Naar menselijke maatstaven is de zon een onuitputtelijke bron van energie. Die kun je direct opvangen met zonnecellen, maar ook indirect met windmolens, waterkrachtcentrales of biobrandstoffen.

De meeste van deze vormen van energieopwekking leiden tot een maatschappij die, bij gebrek aan fossiele brandstoffen, meer elektrische energie gebruikt. Uit een windmolen komt immers geen aardgas of benzine, maar wel elektriciteit.

Energie zal vaker decentraal opgewekt worden, bijvoorbeeld door burgers en bedrijven die restwarmte van machines nuttig gebruiken met warmtekrachtkoppeling (WKK) of die zonnepanelen of windmolens hebben."

Voor welk uitdaging ziet een netbeheerder als Enexis zich daarbij geplaatst?

"Wij moeten het bestaande netwerk slimmer gaan gebruiken. Nu is dat niet flexibel genoeg ingericht: de energie gaat vanuit de elektriciteitscentrale via landelijke hoogspanningskabels, regionale middenspanningsnetten en ten slotte als laagspanning naar de gebruiker. Dat moet flexibeler.

Stel dat je energie van je zonnepanelen over hebt. Die wil je verkopen aan je buurman. Dan moet het elektriciteitsnet daar wel op ingericht zijn. Ook kun-nen we bijvoorbeeld geen stra- ten gebruiken waarin voor elk huis een elektrische auto staat. Dat kan het net nog niet aan.

We krijgen dan problemen zoals zich hebben voorgedaan in de Koekoekspolder, een glastuinbouwgebied bij Kampen. De elektriciteitsproductie van het gebied was zo hoog dat er problemen in het net ontstonden. Dat hebben we deels opgelost door het bestaande net er op een slimmere manier te gebruiken; daarnaast bleek extra infrastructuur noodzakelijk."

Een slimmere manier?

"Ja, dat kan met een van de drie smartgridconcepten. Een netbeheerder kan ervoor kiezen om zijn netwerk vol te hangen met informatietechnologie: computers en sensoren. Hij weet dan wat er zich op het net afspeelt en kan daarop sturen. De klant merkt er verder niets van.

Ook kan hij ervoor kiezen om bij de eindgebruikers een slimme meter te installeren, zodat hij precies weet hoeveel elektriciteit ze gebruiken of aan het net leveren.

Het slimste concept is echter een combinatie van beide, het "smart distribution grid", waarmee de netbeheerder actief kan ingrijpen op de energiestromen op het net. De klant betaalt voor de stroom die hij op een zeker tijdstip afneemt tegen een variabele prijs, die bepaald wordt door vraag en aanbod."

Hoe ziet dat er in de praktijk uit?

"Het kan zijn dat je over vijftien jaar met je elektrische auto thuiskomt in je "smart home". Je sluit deze aan op de oplader. In huis schakel je de verlichting in en je kijkt of je afwasmachine zijn werk al heeft gedaan. Dat blijkt het geval. Op de display zie je dat het apparaat automatisch heeft gewacht tot er genoeg zon was en heeft gebruikgemaakt van je zonnepanelen.

De wasmachine is nog niet klaar, want de zonnepanelen leverden niet genoeg energie om beide apparaten te laten draaien. De was komt daardoor vanavond aan de beurt, als de elektriciteit goedkoop is. Precies zoals je had afgesproken met je energieleverancier.

En als je morgen op vakantie gaat, sein je je leverancier in dat hij alle overtollige stroom die je zonnepanelen produceren, mag verkopen."

Maakt de toegepaste computertechnologie het systeem dan niet gevoeliger voor cybercriminelen, zoals vorige week werd geconstateerd in een Amerikaans rapport?

"Ik denk dat al die ophef een hype is. De veiligheid van de informatietechnologie is een belangrijk aandachtspunt bij smartgrids, maar banken maken bijvoorbeeld ook gebruik van netwerken voor het betalingsverkeer. Ik denk zeker dat de beveiligingsexperts hun werk goed moeten doen. Maar ik zie op dit vlak geen onoplosbare problemen."

In hoeverre is uw christelijke levensovertuiging een reden om werk te maken van duurzame energie?

"Er zijn veel mensen met allerlei levensovertuigingen bezig met duurzame energie, iedereen met zijn eigen motieven. Voor mij zit de notie rentmeesterschap vanuit de scheppingsopdracht (om de schepping te bouwen en te bewaren, BvdD) daar zeker in.

Ik merk soms dat het onderwerp niet erg leeft binnen de gereformeerde gezindte, waarvan ik zelf deel uitmaak. De kerkleden zijn er vooral bezig met hun eeuwig zielenheil. Dat dat van groot belang is, onderschrijf ik volledig. Maar de verantwoordelijkheid voor het hier en nu lijdt daar wel eens onder.

Meer naar het midden van de kerk is het juist andersom: de nadruk ligt daar vooral op naastenliefde en sociale gerechtig- heid en het eeuwigheidsperspectief verdwijnt naar de achtergrond.

Ik pleit voor een zeker evenwicht en zoek naar de gulden middenweg."

Prof. Slootweg

Han Slootweg (34) spreekt vrijdag 10 september zijn oratie "Smart Grids. Fundament voor de toekomstige energievoorziening" uit. Hij aanvaardt daarmee het deeltijdprofessoraat Smart Grids bij de Electrical Energy Systems groep van de faculteit electrical engineering van de Technische Universiteit Eindhoven.

Daarnaast blijft Slootweg leiding geven aan de afdeling innovatie van netbeheerder Enexis, voorheen Essent Netwerk. Daar houdt hij zich onder meer bezig met de zogenaamde energietransitie, de omschakeling naar duurzamere vormen van energie.

Naast zijn dagelijks werk is Slootweg voorzitter van het centrale college van kerkrentmeesters van de protestantse gemeente Zwolle (PKN).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen