Een Bijbel voor soldaten, metalfans en straatjeugd

Almere is zendingsgebied. Slechts 3 tot 4 procent van de circa 190.000 inwoners is kerkelijk betrokken. Vanuit het verlangen Almeerders te bereiken met het Evangelie kwam een aantal kerken in 2003 op een idee: stop in het welkomstpakket van de burgerlijke gemeente voor elke nieuwe inwoner een Bijbel. Samen met IBS Nederland, nu Bible League, ontwikkelden ze de CityBijbel Almere: het Nieuwe Testament in de weergave van Het Boek met foto’s van de rode flats van Almere-Buiten en het stadshart op de omslag. Alle adressen van deelnemende kerkelijke gemeenten staan erin, plus websites rond geloof en Bijbel.

Toegang

Inmiddels hebben zo’n 30.000 Bijbels hun weg gevonden naar nieuwe gezinnen en bewoners. Het Evangelisch Contact Almere (ECA), een vereniging waarbij 22 kerken en gemeenten zijn aangesloten, krijgt wekelijks extra bestellingen en geeft per maand zo’n 300 exemplaren weg. Henk de Groot, voorzitter van het ECA: „We merken dat mensen de Bijbels doorgaans erg op prijs stellen. De kaft is vrolijk, de leeswijzer is laagdrempelig. Wij willen graag dat iedereen toegang tot een Bijbel heeft en uiteindelijk is dat ook wat ons als kerken en gemeenten ondanks onze verschillen samenbindt.”

De CityBijbel kreeg navolging in vele andere steden, van Amsterdam tot Almelo. En het is niet de enige doelgroepbijbel. Daniël de Wolf, voormalig leider van de Thugz Church (letterlijk: kerk voor tuig) in een achterstandswijk in Rotterdam, kwam in 2011 met de Straatbijbel, een uitgave van het Evangelie van Mattheüs –”de Torrie van Mattie”– overgezet in straattaal. Straattaal is een mix van woorden uit kanalen zoals sms, MSN, buitenlandse talen en muziekculturen.

De Wolf schreef de Straatbijbel omdat straatjongeren volgens hem „afhaken bij het zien van een gewone Bijbel.” Inmiddels zijn er een tweede en een derde deel, respectievelijk over Genesis en David, verschenen. Van deze Bijbels zijn meer dan 30.000 exemplaren verkocht.

Zwarte kaft

De Bijbelvereniging, voorheen de Nederlandse Gideons, plaatst al meer dan zestig jaar de hotelbijbel gratis in locaties zoals hotels, bed and breakfasts, vakantiehuisjes, gevangenissen en schepen. Ook geeft ze de ziekenhuisbijbel uit met het Nieuwe Testament en de Psalmen in de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV).

De vereniging hoopt met de Bijbels „woorden van redding en hoop te brengen”, zegt bureaumanager Jaap van Middendorp. De reden om eigen doelgroepbijbels uit te brengen, is voornamelijk pragmatisch. „Er bestond geen uitgave met het Nieuwe Testament in vier talen. Vandaar dat wij destijds hebben besloten onze eigen Bijbels te drukken.” De hotelbijbel bevat het Nieuwe Testament in het Nederlands (NBV) Duits, Engels en Frans. In totaal verspreidde de Bijbelvereniging in 2013 ruim 18.000 Bijbels.

Een totaal andere doelgroep heeft de Metalbijbel, een Bijbel voor fans van metalmuziek – harde rockmuziek met zwaar versterkte gitaren en snelle ritmes. Deze verscheen in 2007 in Nederland. Het idee ontstond in Zweden, waar de Bijbel een succes bleek. „Mensen uit de metalscene zijn meestal zeer negatief over de Bijbel, maar hebben hem vaak nooit gelezen. Wij wilden hen graag aanspreken in hun leefwereld”, zegt Jaïr Sagström van stichting Reck, die de Metalbijbel in Nederland uitgeeft.

De Bijbel, met zwarte kaft en gotische letter, bevat het Nieuwe Testament uit Het Boek, aangevuld met getuigenissen van metalfans. Ook staan er interviews met bekende christelijke metalartiesten en gebeden in. Deze verhalen zijn afgestemd op de leefwereld van metalliefhebbers. Zo is een van de gebeden: „U weet dat mijn gedachtes vaak heel donker zijn. Leer mij om uw stem te verstaan omdat U weet wat het beste voor mij is.”

Volgens Sagström is een doelgroepbijbel voor metalfans geen overbodige luxe. „Met een Metalbijbel kunnen ze zich identificeren. Bij een standaardbijbel haken ze al snel af.” Stichting Reck deelt de Bijbel uit op festivals en concerten. „We staan dan bijvoorbeeld op een bolderkar en hangen een papiertje op met ”Hier gratis Bijbels”. Op een Belgisch feest waren we zo in twee dagen door 1500 stuks heen.”

Met name de getuigenissen worden goed gelezen, maar ook de Bijbel zelf, zegt Sagström. „Na afloop van een concert kwam iemand op mij af en vroeg: „Hoe eindigt Handelingen?” Hij was gelijk begonnen met lezen in Mattheüs en wilde graag weten hoe het afliep. Ook hadden concertbezoekers voor een vriend samen het gebed gebeden dat achter in de Bijbel stond.”

Waakzaamheid

Wat zit er achter de toenemende belangstelling voor doelgroepbijbels? Prof. dr. L. J. de Vries, hoogleraar Bijbelvertalen en taalwetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, verklaart de opkomst ervan voornamelijk vanuit marketingoogpunt. „Uitgevers van Bijbelvertalingen lopen risico’s, soms grote. Het is logisch dat ze marketingtechnieken in huis halen die passen bij hoe onze maatschappij werkt. Dat is trouwens van alle tijden. Bijbels hebben ook een economische kant: als het magazijn vol blijft, sluit het Bijbelhuis vroeg of laat zijn deuren.”

Hij ontkent niet dat er achter allerlei specifieke Bijbeluitgaven een verlangen van kerken en christelijke organisaties kan zitten om de seculiere Nederlander met het Evangelie te bereiken. „Het is beide: christelijke organisaties nemen de kleur aan van de maatschappij waarin ze werken, en dat is een maatschappij waarin iedereen en alles zichzelf in de markt zet. Tegelijk willen ze oprecht moderne mensen bereiken met de Bijbel en het Evangelie, met de middelen die de maatschappij aanreikt om dat effectief te doen.”

Niet beschermd

Ds. M. J. Tekelenburg, predikant van de hervormde gemeente Reeuwijk, riep in 2009 op tot waakzaamheid als het gaat om doelgroepbijbels. „Je vraagt je af of er bij al de doelgroepbijbels wel zicht blijft op het unieke van de Bijbel. Het is een heilig boek. Ik voel me verbonden met mensen die deze uitgaven verzorgen in het verlangen dat anderen met de Bijbel in aanraking komen, tegelijk wordt bij doelgroepbijbels gesproken over commercialisering van de Bijbel. Uitgevers verdienen immers aan deze uitgaven. Er schijnen zelfs niet-christelijke investeerders geld in te zien”, zo schreef hij destijds in De Waarheidsvriend, orgaan van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland.

Hij noemt doelgroepbijbels „echt iets van deze tijd”, omdat tegenwoordig gemakkelijk teksten voortdurend bewerkt kunnen worden. „Dat kan mede omdat wettelijk niets het uitgeven van de Bijbel in allerlei vormen in de weg staat. Het woord Bijbel is niet beschermd. Je mag elke interpretatie of afgeleide ervan zo noemen.”

Van commercialisering van de Metalbijbel is geen sprake, zegt Sagström. „Wij halen als stichting zelf geld op om de Metalbijbel uit te delen. We verdienen er niets mee.” Hij juicht de uitgave van doelgroepbijbels alleen maar toe. „Wij leven in een geseculariseerde wereld. Nederlanders weten weinig tot niets meer van God en de Bijbel. Het is goed dat er Bijbels zijn die de mensen in hun eigen leefwereld aanspreken. Jezus deed dat Zelf ook.”

Ook directeur Hans de Rijk van Ark Media zegt dat bij het uitbrengen van de Straatbijbel commercieel belang niet de boventoon voerde. „Wij zijn een ideële uitgeverij. Wij zoeken steeds naar mogelijkheden om mensen op een eigentijdse en laagdrempelige manier bekend te maken met de Bijbel. De Straatbijbel is een goed voorbeeld waarin we aansluiten op de behoefte van een bepaalde doelgroep.”

Jacoline Kleyn-den Draak uit Voorschoten richtte eind vorig jaar de stichting BasicBijbel om de Bijbel voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk te maken. Het uitgeven van diverse doelgroepbijbels is een van de activiteiten van de stichting. Kleyn stelt daarvoor kosteloos het Nieuwe Testament ter beschikking uit de BasicBijbel, een hertaling die ze zelf schreef op basis van de Statenvertaling. De internationale stichting Bible for the Nations verzorgt de rest van de uitgave.

Geld verdient ze niet met haar stichting, zegt Kleyn, die onlangs in samenwerking met een Belgische motorclub 4000 bikerbijbels uitgaf. „Ik heb vijftien jaar gewerkt aan de BasicBijbel en twee websites laten maken. De BasicBijbel is gratis digitaal beschikbaar. Ik moet tot nu toe geld toeleggen op mijn activiteiten. Dat is een bewuste keus. Ik wil dat het Evangelie voor iedereen toegankelijk is.”

Doelgroepbijbels op een rij

Er zijn inmiddels tientallen doelgroepbijbels voor evangelisatiedoeleinden op de markt. De belangrijkste op een rij met hun uitgevers.

Hotelbijbel en ziekenhuisbijbel, Bijbelvereniging;

Vrijheidsbijbel, Bible League Nederland;

CityBijbel, Bible League Nederland en stichting Loukas;

Straatbijbel, uitgeverij Ark Media;

Krijgsmachtbijbel, stichting Herziene Statenvertaling en Koninklijke PIT Pro Rege;

Metalbijbel, stichting Reck;

Sportbijbel, stichting Geloofshelden;

Doelgroepbijbel naar keuze, stichting BasicBijbel en ZakBijbelBond.

„Van mij krijgen ze een  hele Bijbel, met het OT”

Hoe kijken zendingswerkers in Nederland aan tegen het gebruik van een doelgroepbijbel? Wordt de Bijbel hierdoor meer gelezen?

Reacties van werkers die in dienst zijn bij of ondersteund worden door de IZB, vereniging voor zending in Nederland:

„Ik doe niets met doelgroepbijbels. Als de persoon en ik denken dat het goed is om een Bijbel te geven/krijgen, dan krijgen ze de hele Bijbel, inclusief het Oude Testament. Want dat ontbreekt vaak in doelgroepbijbels. Uit het oogpunt van financiën en leesbaarheid komen wij dan uit bij de Groot Nieuws Bijbel.”

„Het is een mooie eerste aanzet tot het lezen van de Bijbel en het lezen van getuigenissen hoe Christus leeft in mensen van nu.

Daar moet het wat mij betreft niet bij blijven. Ik hoop dat mensen verder in gesprek gaan met christenen in real-life en nog meer de diepte, hoogte, breedte van de liefde van Christus ontdekken.”

„Behalve bij de Jongerenbijbels en doelgroepvertalingen, denk ik dat het voor uitgevers vooral een marketingstrategie is om dezelfde vertaling in zo veel mogelijk jasjes te verkopen. Niettemin kan het enigszins een missionair effect hebben, maar ik ben het nog niet tegengekomen.”

„Niet-gelovigen zijn niet per definitie niet-lezers. Het lezen zelf en de hele tijdschriftencultuur zijn veranderd: glossy’s, dwarsliggers, iPadachtige manieren om te lezen, ze zijn er allemaal en voor iedere vorm is wel een enthousiaste lezer of koper. Simpel gezegd is het dus zo dat alleen zwart niet meer verkoopt. Dat kun je commercieel noemen, maar dat is volgens mij geen vies woord.”

„De vrucht is in ieder geval dat enkele mensen die niet vertrouwd waren met de Bijbel, toch in de Bijbel zijn gaan lezen.”

„Mensen raken geboeid en beginnen te lezen. Gesprekken komen los over wat er in de Bijbel staat. Dit gebeurt, maar niet bij alle Bijbels die uitgedeeld worden. Maar het is toch gaaf als mensen een Bijbel in huis hebben en mogelijk op een later moment daarnaar grijpen?!”

„Vrucht is altijd moeilijk te meten. Wel zien we dat mensen in onze winkel komen met vragen naar een verdere uitleg van de Bijbel. In Almere bieden we al jaren de cursus ”Wegwijs in de Bijbel” aan. Deze cursus helpt mensen in één jaar tijd de Bijbel ook inhoudelijk te lezen. Uiteindelijk is uit deze Bijbelcursus onze missionaire gemeente ontstaan.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen