„Protestantse orthodoxie gericht op waarheidsvinding”

De bijeenkomst was georganiseerd door het werkgezelschap Oude Gereformeerde Theologie in de aanloop naar de verschijning van een wetenschappelijke editie van de Synopsis in drie delen. Het eerste deel zal volgend jaar verschijnen.

De protestantse orthodoxie of scholastiek werd na de Reformatie geïmporteerd uit de antieke filosofie via de middeleeuwse katholieke theologie. „In de vorige eeuw is dat vaak negatief beoordeeld”, stelde dr. Van den Belt, bijzonder hoogleraar namens de Gereformeerde Bond aan de Rijksuniversiteit Groningen. „De laatste decennia is er internationaal een herwaardering van de protestantse orthodoxie. Er is veel meer oog voor de theologische continuïteit vanaf de twaalfde tot en met de zeventiende eeuw.”

Relevant

De heruitgave van de Synopsis is volgens dr. Van den Belt geïnspireerd door het vertrouwen dat de theologie van de gereformeerde orthodoxie nog altijd relevant is. „Er is afstand in tijd en cultuur. Het kost enige moeite om door de gordijnen van de aristotelische filosofie heen te kijken en de liefde voor de pure waarheid, de ”veritas”, te ontdekken. Maar die moeite loont. Er spreekt uit de stellingen een passie voor de waarheid die nog altijd inspireert.”

Dr. Albert Gootjes (Grand Rapids, VS) belichtte de Synopsis in relatie tot de Franse theologische opleiding te Saumur, die een middenweg tussen calvinisme en arminianisme bewandelde. Aan de hand van de 31e disputatie over het geloof en de volharding van de heiligen toonde hij aan dat de Synopsis geen irenisch document was, zoals de kerkhistorici Chr. Sepp en G. P. van Itterzon beweerden. Het boek behelsde een scherpe kritiek van Rivetus, een van de schrijvers van de Synopsis, op Saumur.

Deze school vertegenwoordigde in de persoon van John Cameron een visie op de menselijke wil die verwant was met die van de remonstranten. Rivetus stelde tegenover Cameron dat God niet alleen het verstand verlicht, maar ook de wil ombuigt, zoals de Dordtse Leerregels formuleerden.

Dr. Harm Goris (Tilburg University) belichtte de controverse van de Synopsis met roomse theologen, met name op het punt van Schrift en traditie. Roomse theologen vatten Schrift en traditie samen onder het begrip ”Woord van God”. In de roomse opvatting behoort ook de Schrift tot de traditie: de Schrift is de geschreven traditie, het geloofsgoed dat wordt bewaard en doorgegeven in de kerk. De Schrift alleen is onvoldoende en behoeft de aanvulling van de traditie.

Naar de mening van dr. Goris zijn de verschillen tussen Rome en Reformatie op het punt van de Schriftleer onnodig op de spits gedreven. „De Schrift is het boek van de kerk en heeft als zijn primaire context de liturgie: de Bijbel is in de eerste plaats Heilige Schrift, Woord van God, als het gelezen wordt in de vierende kerk. Het creëren van een eigen confessionele identiteit en het opbouwen van een eigen kerkstructuur leidden ertoe dat zowel Rome als Reformatie de onderlinge verschillen ging benadrukken en uitvergroten.”

Openbaring

Als christelijke theologie staat de Synopsis welbewust in de traditie van het geloof dat inzicht zoekt, zo betoogde dr. Dolf te Velde (Theologische Universiteit Kampen), redacteur van het eerste deel van de Synopsis. „Het startpunt van theologie is niet het neutrale menselijk verstand, maar de openbaring die God van Zichzelf geeft. Vanwege de eenheid van God in Zijn werk van schepping, verlossing, openbaring en herschepping, neemt de Synopsis echter wel een fundamentele overeenstemming aan van de waarheid die God in de Schrift openbaart en de waarheid die in de door God geschapen werkelijkheid voor ons kenbaar is. De beperktheid van onze kennis tast deze overeenstemming niet aan.”

De Synopsis is volgens dr. Te Velde herkenbaar als vertegenwoordiger van gereformeerde theologie. „In het algemeen worden zaken niet polemisch op de spits gedreven. Toch is de afbakening van posities helder, met name in de richting van de rooms-katholieke theologie en de doperse richtingen.”

Dr. Enny de Bruijn, recent gepromoveerd op de dichter-theoloog Revius –”Jacobus Revius (1586-1658) en de zoete vrede”– zette uiteen dat voor Revius de Synopsis zo ongeveer het laatste gezaghebbende monument was in een lange Bijbelse, gereformeerde traditie. „Hij streefde naar vrede, maar die vrede kon bij hem toch niet zonder waarheid.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen