Jacht op Ugandese rebellenleider Joseph Kony heropend

Er waren tijden dat rebellenleider Joseph Kony schijnbaar ongestoord zijn gang kon gaan. Kony pleegt al meer dan twintig jaar op grote schaal terreurdaden, maar zijn relatief kleine militie is nog altijd niet opgedoekt. Met alle gevolgen van dien. In de afgelopen drie jaar liet het Verzetsleger van de Heer (LRA) nog een vernietigend spoor na: 2400 burgerdoden, meer dan 3400 ontvoeringen en 440.000 vluchtelingen.

Maar nu lijkt het net rond Kony zich te sluiten. Het begon op 14 oktober, toen de Amerikaanse president Barack Obama aankondigde honderd militaire adviseurs naar Centraal-Afrika te sturen. Hun opdracht: het Ugandese leger assisteren om korte metten te maken met Joseph Kony. Die actie is inmiddels in gang gezet.

Na de Amerikaanse aankondiging kwam de kwestie-Kony in korte tijd bij meerdere belangrijke internationale organisaties ter tafel. De VN-Veiligheidsraad kondigde vorige week hernieuwde acties aan om het geweld van het LRA een halt toe te roepen. En deze week bestempelde de Afrikaanse Unie het LRA officieel als een terroristische organisatie.

In diverse geledingen, zoals lobby- en mensenrechtenorganisaties, is verheugd gereageerd op deze acties. Eindelijk lijkt het uit te zijn met Kony's wrede spel. Maar de vraag ligt ook voor de hand waarom er nu opeens zo veel haast is om Kony een kopje kleiner te maken. De Verenigde Staten spelen via het Amerikaanse Afrikacommando (Africom) al lang een rol bij de veiligheid in Centraal-Afrika. Waarom niet gewoon rustig en in stilte via dit kanaal aan Kony's arrestatie gewerkt?

Juist in Uganda, de bakermat van Kony, is er wantrouwen tegenover de Amerikaanse actie. "Is het de VS om Kony of om de olie te doen?" luidt de veelzeggende kop boven een artikel van de Ugandese journaliste Jackee Budesta Batanda in The Boston Globe. Recent is er rond het Albertmeer, op de grens van Uganda en Congo, olie ontdekt.

In een artikel voor het Amerikaanse tijdschrift Foreign Affairs stellen drie vooraanstaande LRA-deskundigen -Tim Allen, Mareike Schomerus en Koen Vlassenroot - eveneens kritische vragen bij de motivatie van de Verenigde Staten om deze oorlog te beginnen. Obama verklaarde op 14 oktober dat de operatie van belang is voor de veiligheid van de Verenigde Staten, maar de auteurs vragen zich af hoe dat het geval zou kunnen zijn. Kony heeft zich nooit tegen Amerikanen of Amerikaanse belangen gericht.

Volgens de wetenschappers zouden binnenlandse politieke agenda's in de VS wel eens een belangrijke rol konden spelen in de huidige acties rond Kony. De LRA-leider zou niet misstaan op de lijst van internationale schurken die tijdens de regering-Obama zijn verwijderd. Voor Congresleden staat het ook goed voor een dergelijke operatie te stemmen. Ze staan uiteraard graag bekend om hun betrokkenheid bij de strijd tegen mensenrechtenschendingen.

Of dat voor het resultaat uitmaakt? Wel als de haast ten koste gaat van een gedegen strategie en het creëren van voldoende draagvlak in de regio. In 2008 lanceerde het Ugandese leger in samenwerking met Amerikaanse troepen al een offensief tegen Kony: operatie Lightning Thunder. De actie liep op een debacle omdat Kony tijdig was gevlogen. Het LRA nam in de daaropvolgende maanden bloedig revanche. In twee maanden tijd doodden de rebellen 1000 burgers, terwijl ze nog eens 700 anderen ontvoerden, onder wie naar schatting 500 kinderen.

Het is dus oppassen geblazen met dergelijke acties. Denktank International Crisis Group noteerde in een recent rapport dat operatie Lightning Thunder mede is mislukt door een gebrek aan steun van de landen die direct met Kony's wandaden te maken hebben: Uganda, Congo en de Centraal-Afrikaanse Republiek.

Of dat nu beter is gesteld, betwijfelt de denktank ten zeerste. Enkele maanden geleden liet de Ugandese minister van Buitenlandse Zaken zich nog ontvallen dat "het LRA geen kracht is waar we mee moeten rekenen, ze zijn ver weg en niet langer een bedreiging voor Uganda."

Toch is de noodzaak om het LRA vroeg of laat een halt toe te roepen groot. Analisten wijzen er echter ook op dat de Verenigde Staten zich niet kunnen beperken tot het verwijderen van Kony. Zelfs als het lukt om hem te vinden en te doden zal er nog geen vrede zijn. Waarnemers benadrukken daarom het grote belang van steun uit Afrika zelf voor de actie. Uiteindelijk gaat het ook hier om het wegnemen van de omstandigheden waarin groepen als het LRA ontstaan en gedijen. Deze strijd kan dus niet slagen zonder dat er nadrukkelijk aandacht is voor het goed bestuur en ontwikkeling.

Het ICG-rapport onderstreept dat het ook van belang is dat er een strategie ontwikkeld wordt voor het geval Kony de dans weer ontsnapt. De Verenigde Staten hebben aangegeven dat hun belangrijkste doel met de actie de bescherming van Afrikaanse burgers is. Maar het is niet gemakkelijk mensen in de meeste afgelegen dorpen tegen de revanche van het LRA te beschermen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen