Sallandse Heuvelrug: domein van de kale jonker

In de verte tekenen enkele nietige zwarte streepjes zich af tegen de door witte wolken lichtgekleurde lucht. In het zuiden de Lebuïnuskerk, in het westen de Peperbus (toren van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek). Respectievelijk Deventer en Zwolle. Zo ver het oog reikt is er rondom verder niets dan glooiende heidevelden, bossen en akkers. "Dit is toch fantastisch? Geen horizonvervuiling, waar vind je dat in Nederland?"

Arend Spijker blikt vanaf de Oasekop, een van de hoogste punten van de Sprengenberg, uit over de omgeving. Hij bekleedt de bijzondere functie van gastheer-toezichthouder.

De Sallandse Heuvelrug dankt zijn bekendheid vooral aan de aanwezigheid van de korhoender. Liefhebbers uit binnen- en buitenland trekken in het vroege voorjaar urenlang door het park om op beschutte plekjes te turen naar het baltsen van de blauwzwarte hanen. Spijker is er lyrisch over. "Ik krijg er echt kippenvel van als ik ze, met hun felrode staart, soms wel een meter boven de heide uit zie springen."

Ondanks alle inspanningen van de beheerders neemt de populatie af. Telde het gebied jarenlang zo'n twintig of meer hanen, in het voorjaar van 2010 zijn er slechts zeven gesignaleerd. Gevreesd wordt dat ook niet door het nationaal park te beïnvloeden factoren, zoals het klimaat, een rol spelen bij het verdwijnen van de dieren.

De Sallandse Heuvelrug heeft meer te bieden dan de korhoender. Dankzij alle beheersmaatregelen die het deze zeldzame vogel zo aangenaam mogelijk moeten maken gedijen bijzondere diersoorten zoals nachtzwaluw, zandhagedis en roodborsttapuit er prima. Langs een van de hellingen van de Sprengenberg bevindt zich een uniek kwelgebied op 35 meter boven NAP: zogenaamd hellingveen. Daar groeit onder meer de enige beschermde distel van Nederland, de kale jonker, en komt het bijzondere zilveren maanvlindertje voor.

Het nationaal park startte in 2000 door de samenwerking van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer en kreeg in 2004 de officiële status. Het omvat een groot deel van het eivormige gebied tussen Nijverdal, Holten en Rijssen, aan de noordzijde grofweg begrensd door de N35, in het zuiden door rijksweg A1.

Het gebied wordt gedeeltelijk afgeschermd door twee grote particuliere landgoederen. Vroeger was er nog veel meer land in bezit van de voormalige textielbaronnen, Ze gebruikten de woeste gronden voor de bouw van landhuizen, de aanleg van karakteristieke lanen en als jachtgebied.

De Sallandse Heuvelrug kenmerkt zich door het droge en uitgestrekte heidelandschap, maar heeft ook gebieden met oude akkertjes en uitgestrekte bosgebieden. Het park wordt doorkruist door een in de jaren zestig aangelegde asfaltweg van Nijverdal naar Holten. De route wordt 's nachts afgesloten.

Bijzonder is het Natuurdiorama Holterberg, waar -tegen betaling- een van de grootste collecties opgezette Europese diersoorten bezichtigd kan worden: meer dan 500.

>>np-desallandseheuvelrug.nl.

"Maximale beleving seizoenen"

Sinds zestien jaar woont Sjaak van Dijk met zijn gezin in een vrijstaande woning in Nationaal Park Sallandse Heuvelrug. Boven op de 'berg', net buiten Nijverdal. Die helling is ook het enige nadeel, lacht hij. "Als je met de fiets naar huis komt, moet je stevig trappen."

Van Dijk, afkomstig uit Harskamp, kwam naar Salland toen hij de functie van boswachter kreeg bij Staatsbosbeheer, de eigenaar van zijn woning. Nu is hij nog enkele dagen aan de natuurbeheerder in dienst en werkt hij daarnaast als kleine zelfstandige.

Hij woont op een unieke plek. "Er is maar één ander huis in het park. Maar dat staat op de nominatie om als woning te verdwijnen." Hoewel hij slechts op 300 meter afstand van het bezoekerscentrum woont, heeft hij geen last van toeristen. "Het centrum fungeert als een verzamelplaats, de wandelroutes liggen op een behoorlijk afstand."

Het wonen in een beschermd gebied heeft veel voordelen, vindt hij. "Je beleeft de seizoenen hier maximaal. Vanmorgen stonden we nog te kijken naar een ree, pal voor het raam. We genieten van de grote tuin, houden schapen, bijen en kippen en hebben een hond. Ook mijn vrouw wil hier nooit meer weg."

Buitengewoon

Grootte: 2700 hectare.

Nationaal park sinds: 2004.

Soort landschap: Bos, heidevelden, graslanden en akkers.

Veelvoorkomende dieren: Nachtzwaluw, roodborsttapuit, watervleermuis, zandhagedis.

Bijzondere plantensoorten: Jeneverbes, grondster, zonnedauw, hondsviooltje, kleinswarkruid, beenbreek.

Bijzonderste bewoner: Het korhoen.

Opmerkelijk: Bij Haarle loopt een kinderwandelroute. Kinderen ontmoeten Joep de Eekhoorn. Joep is gastheer voor de speelroute vanaf bezoekerscentrum Sallandse Heuvelrug.

Triptips

In de zomervakantie zijn er in RIJSSEN de bekende grote lommerdmarkten (vvvrijssen-holten.nl).

Een regenachtig dagje is een geschikt moment voor een bezoek aan het Brandweermuseum (brandweermuseum.nl) of het Leemspoor (leemspoor.nl), beide eveneens in RIJSSEN gevestigd.

NIJVERDAL heeft een oorlogsmuseum (memorymuseum.nl).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen