Thomas Brooks gaf „kostbare middelen tegen Satans listen"

Degenen die meer van Brooks willen lezen, zijn aangewezen op de uitgaven in het Engels. Door de Banner of Truth Trust zijn de verzamelde werken van Thomas Brooks uitgegeven in zes flinke delen. Bij dezelfde Schotse uitgever zijn 'los' verschenen "Heaven On Earth" (de hemel op aarde) en het hierboven reeds genoemde "Kostbare middelen tegen Satans listen", beide in het Engels. Op de vele boeken die Brooks geschreven heeft, kom ik in het vervolg van dit artikel nog terug.
Op de vraag wie Thomas Brooks was, kan niet gemakkelijk een antwoord worden gegeven. Om aan persoonlijke gegevens te komen is heel wat speurwerk, met name in Brooks' eigen geschriften, nodig.

Onbekend
Waarschijnlijk werd Brooks in 1608 geboren, hoewel ook 1606 als zijn geboortejaar genoemd wordt. In welke plaats en in welke landstreek hij geboren werd, is onbekend. Men heeft wel getracht dat na te speuren, maar de familienaam "Brooks" (ook wel geschreven als Brook, Brooke, Brookes) is in Engeland tamelijk algemeen. Tot op heden kon de geboorteplaats van Brooks nog niet worden vastgesteld.
De eerste datum in zijn leven waarover zekerheid bestaat, is 7 juli 1625. Toen werd hij ingeschreven als student aan het Emmanuel-College te Cambridge. Dit college stond toen bekend als hèt puriteinse opleidingsinstituut bij uitstek. Brooks volgde daar onder meer de colleges van professor David Masson. Prof. Masson heeft diepe indruk gemaakt op de jonge Brooks. Deze leraar was een uitgesproken puritein in een tijd dat het puritanisme bij de overheid niet in de gunst stond. Brooks ging in Cambridge ter kerk bij ds. Richard Sibbes, en bij dr. John Preston, de rector van Emmanuel-College.

Veldprediker
Na het beëindigen van zijn studie werd Brooks nog niet direct predikant. Over zijn werkzaamheden en woonplaats in die jaren tasten we nagenoeg in het duister. Ongeveer in het jaar 1640 werd hij tot predikant geordend. Hij schijnt eerst vlootpredikant te zijn geweest, op het schip van admiraal Rainsborough, die het bevel voerde over de vloot van het parlement.
In die tijd woedde de strijd tussen de troepen van het parlement, onder aanvoering van Oliver Cromwell en het leger van Koning Karel I. Vervolgens werd hij veldprediker bij de zoon van de admiraal, kolonel Thomas Rainsborough. Kolonel Rainsborough werd op 29 oktober 1648 laaghartig vermoord te Doncaster en op 14 november hield Brooks de rouwdienst in de kapel van Wapping, Londen. De rouwpreek werd gedrukt en daaraan ontlenen we wat 'aanknopingspunten' voor de levensloop van Thomas Brooks.

In dat zelfde jaar, 1648, werd hij verbonden aan de kerk van St. Thomas Apostle, Londen. Hij schijnt toen al een man van aanzien te zijn geweest: op 26 december 1948 preekte hij voor de leden van het Lagerhuis, op 8 oktober 1650 opnieuw. In 1653 ging hij naar de kerk van St. Margaret's, in Fish Street Hill te Londen, waar hij bleef tot aan het beruchte jaar 1662. Daar ontmoette hij nogal wat tegenstand, wat leidde tot het schrijven van de brochure "Cases Considered And Resolved, Or Pills To Purge Malignants" (Gebeurtenissen beschouwd en opgelost, of pillen om boosaardigen te reinigen). In hetzelfde jaar verscheen van zijn hand "Kostbare middelen tegen Satans listen".

Zwarte dag
We schreven over het beruchte jaar 1662. Op 24 augustus van dat jaar, St. Bartholomeüsdag, werd de "Eenheidswet" (Act Of Uniformity) van kracht. Het werd een zwarte dag voor Gods kerk in Engeland, van alle predikanten werd door de regering verlangd dat ze verklaarden in te stemmen met alles wat in het Algemeen Gebedenboek (Book Of Common Prayer) stond. Ze moesten verklaren dit "ongeveinsd te aanvaarden". Verder moesten degenen die niet door een bisschop geordend waren alsnog die ceremonie ondergaan. Voor degenen die principieel afwijzend stonden tegen een bisschoppelijke kerkregering was dit uiteraard onaanvaardbaar. Verder moest uitdrukkelijk het "Convenant", het plechtige nationale verbond, worden herroepen.
Natuurlijk wist de overheid wel dat deze voorwaarden voor de puriteinen volkomen onaanvaarbaar waren. De invoering van deze wet leidde dan ook tot het resultaat dat de regering er mee voor had: ongeveer tweeduizend predikanten moesten om des gewetens wil hun ambt neerleggen. In vele gemeenten is na die bewust datum de rechte prediking nooit meer teruggekomen. J. B. Marsden schrijft hierover in zijn "Geschiedenis van de latere puriteinen" dat „de religie in de Kerk van Engeland bijna werd uitgeblust en dat in vele kerken de lamp Gods uitging, voorgoed!"
Hare, in zijn "Miscellaneous Pamphlets" schrijft over deze uitwerping, in de geschiedenis bekend als de "ejection": „Nadat we zoveel geloof, ijver en heilige wandel hadden uitgeworpen, nadat we op die manier de leer van de gekruisigde Christus bijna uit de kerk verdreven hadden, moesten we ene eeuw van koudheid, vormelijkheid, onvruchtbaarheid, van arianisme en pelagianisme, van arminianisme en verborgen socinianisme doormaken, wat allemaal te verenigen bleek met uitwendige overeenstemming met de leer der kerk".

Afscheidspreek
De laatste preek die Brooks hield voor hij zijn ambt moest neerleggen, ging over "De nalatenschap van een prediker". (A Pastor's Legacies). Aan die preek lag niet een bijbeltekst ten grondslag, het was wat men tegenwoordig noemt een "mottopreek", maar dan wel een mottopreek die voortdurend werd onderbouwd vanuit de Schrift. Ik noem enkele punten uit deze preek. Waarom haten velen de krachtige prediking van het Evangelie? Wat betekent het wanneer het Evangelie weggaat van een volk? Zal God mogelijk het Evangelie geheel uit Engeland wegnemen?
Het antwoord op de laatste vraag luidde voor Brooks ontkennend. Hij geeft dan een hele reeks goede raadgevingen aan zijn gemeente, zijn zogenaamde erfenis of nalatenschap. Sta toch vooral naar een bewust aandeel in Christus, stel u niet tevreden met een naam- en schijnchristendom. Verwaarloos uw zieleheil niet en nooit, wees daarmee altijd biddend bezig. Wees veel banger voor de zonde dan voor lijden om der gerechtigheid wil. Onderzoek uzelf dikwijls en nauwkeurig bij het licht van de Schrift. Leg nooit uw geweten het zwijgen op. Zie alle dingen van de wereld en van de tijd in het licht van de eeuwigheid: wat worden er dan veel dingen onbelangrijk! Wees daarom meer gesteld op geestelijke zegeningen, dan op tijdelijke weldaden. Heb onder alles wat u mag overkomen goede gedachten van God. Laat u alleen leiden door de Schrift, en niet door vleselijke overleggingen. Neem dan uw kruis gewillig op u, verloochen uzelf. „Volg het Lam door heg en sloot, door dik en dun. Sta er naar te leven bij mijn nalatenschap, totdat we vergaderd zullen worden in de genieting van God, waar we geen sacramenten, geen prediking, geen gebed meer nodig zullen hebben".

Hartversterking
In 1665 woedde de pest vreselijk in Londen. Naar aanleiding daarvan schreef Brooks zijn "Hemelse hartversterking" (Heavenly Cordial), om de Londenaren te bemoedigen. Dit boek is zeer zeldzaam geworden door een volgende ramp die Londen trof. In het volgende jaar, 1666, brak de grote brand van Londen uit, die de toenmalige stad grotendeels in de as legde. Veel exemplaren van Brooks' boek zijn toen ook in vlammen opgegaan. Ook over de grote brand schreef Brooks een boek: "Londens klachten" (London's Lamentations), dat pas in 1670 verscheen.
Brooks heeft veel geschreven, in totaal zijn er wel zo'n vijftig boeken van hem gedrukt, de herdrukken meegerekend. Het bekendste zijn het reeds genoemde "Kostbare middelen" en "De hemel op aarde". Minder bekend helaas is "De zwijgende christen onder de slaande roede" (The Mute Christian Under The Smarting Rod). Juist vanwege die mindere bekendheid wil ik dit werk wat meer naar voren halen. Maar vooraf wil ik nog wat gegevens vermelden over de verdere levensloop van Thomas Brooks.

Brooks is gehuwd geweest met Martha Burgess. Het was een zeer gelukkig huwelijk. Martha Burgess, die volgens haar man iets had van de bijbelse Martha, stierf in 1676. Een vriend van de familie Brooks, Dr. Collings uit Norwich, hield een rouwpredikatie. In 1677 of 1678 hertrouwde Brooks met een veel jongere vrouw. Haar voornaam is niet bekend, haar achternaam was Cartwright. Op 20 maart 1680 maakte hij zijn testament, en op 27 september 1680 stierf hij.

Zijn "medegenoot in de verdrukking", ds. John Reeve, verzorgde de rouwdienst. We hebben van Brooks geen portret, hoewel het wel gemaakt is. Het is echter verloren gegaan. Een veelbewogen, maar ook een gezegend en vruchtbaar leven was gerijpt tot eeuwige vrucht...

Zwijgende christen
Brooks Twerk "De zwijgende christen onder de slaande roede" beslaat in de verzamelde werken, deel I, ruim 100 bladzijden. Het uitgangspunt ervan is Psalm 39:10: „Ik ben verstomd, ik zal mijn mond niet open doen, want Gij hebt het gedaan". Brooks begint met de aantoning dat hier niet een ongevoelig, stoïcijns zwijgen wordt bedoeld. Ook geen berekenend of gedwongen zwijgen, maar een voorzichtig, genadig, heilig zwijgen voor God. De psalmist ziet als het ware door: de twee oorzaken heen, en let op de eerste oorzaak van zijn lijden: Gods wil.

Job zegt niet: de Chaldeeërs of de Sabeërs, of zelfs satan hebben mij kwaad gedaan, neen, de Héére heeft genomen. In dat heilige zwijgen beleeft men iets van de hoogheid en souvereiniteit van God. Zo iemand denkt en spreekt alleen maar goed van God en ziet bij zichzelf daarentegen alleen maar kwaad, zonde en schuld. Het is een gezegend zwijgen, dat enkel rust meebrengt voor de ziel. Zo werken de verdrukkingen alleen maar goed uit, maken en houden de begenadigde zondaar klein en nederig. Het leidt tot rust in God, in de eenswillendheid met Hem. Het geeft ook stof tot geestelijk onderwijs aan anderen, die in allerlei verdrukkingen zijn.
Brooks vertelt van een man, die op een mistige morgen een schaapherder ontmoet. Op de vraag aan de schaapherder: Wat voor weer krijgen we vandaag? antwoordt deze: Weer dat mij behaagt. Als hem gevraagd wordt, wat hij daarmee bedoelt, zegt hij: We krijgen het weer dat God behaagt, en wat God behaag, behaagt mij óók!
Dat is eenswillendheid! Dan is de slaande roede enkel liefde: loutere goedheid en liefdekoorden, waarheid zijn des Heeren paden! Daarentegen: murmureren is de moederzonde, wie murmureert vertoont het beeld van de duivel, murmureren strijdt tegen de genade, en maakt het leven ellendig. Maar door genade wordt juist in de tegenheden het geloof geoefend en versterkt.
Brooks eindigt als volgt: „Wat voor een uiterste dwaasheid is het voor een christen te murmureren op het ogenblik dat hij de gevangenis zal verlaten, en zijn boeien en banden worden afgenomen. Christen, dat is nu precies uw toestand. Wees daarom maar stil en gerust. Uw leven is maar kort, en daarom kunnen ook uw verdrukkingen niet lang meer duren. Volhard geduldig nog een poosje, en de hemel zal het alles vergoeden".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen