Oude poppen, echte namaak

De 'vader' van de poppenschare in het museum is de heer W.Jansen. Ooit begon hij met het repareren van oude poppen voor het antiekwinkeltje van zijn vrouw. Hij bekwaamde zich verder door het volgen van een cursus poppenmaken, die hij van zijn vrouw als verjaardagscadeautje kreeg. Inmiddels mag hij zich gildemeester noemen, wat wil zeggen dat hij de techniek van het maken van replica's helemaal beheerst.
Jansen vermeldt nadrukkelijk zijn gildemeesterschap. Het geeft aan dat hij geen hobbyist, maar een ambachtsman is. „Het maken van poppen is van oudsher geen vrijetijdsbesteding. Men was poppenmaker van professie. Vaak waren het sigarenhandelaren, die naast hun winkeltje een poppenmakerij hadden".

Demonstraties
Jansen geeft op de tentoonstelling, die tot begin oktober duurt, iedere vrijdag demonstraties van zijn ambacht in het museum. „Sommige poppenmakers willen de mensen dom houden, maar ik wil juist voorlichten, de mensen helpen met het maken van poppen en hen het onderscheid leren tussen echt antieke poppen en replica's. Want het zou de eerste keer niet zijn dat iemand een pop voor antiek kocht, terwijl het een replica bleek te zijn. En dan gaat het niet om kleine bedragen. Er is al snel een paar duizend gulden mee gemoeid".

Enthousiast laat de poppenmaker, die ook als poppendokter fungeert, zijn creaties en de voorbeelden daarvan op de tentoonstelling zien. Hij wijst naar een vitrine met zowel originelen als replica's. Het onderscheid tussen de echte en nagemaakte pop is te zien aan de kleur van de kop. „Bij de replica is die iets lichter dan bij het origineel", legt Jansen een onderdeel van het verschil tussen echt en namaak uit. Maar dat kleurverschil is iets wat alleen de kenner opvalt. Ook de meeste andere verschillen —de replica's zijn bij voorbeeld over het algemeen kleiner dan hun originele dubbelgangers, omdat ze een beetje krimpen na het bakken— zal de leek niet snel ontdekken. Sommige antieke poppen zijn echter duidelijk te herkennen doordat ze in hun lange leven hier en daar beschadigd zijn.

Mannequins
Toch zien veel van de oudjes er nog fris uit, want vroeger dienden poppen niet zo zeer om mee te spelen. Ze stonden eigenlijk meer voor de sier en kwamen alleen op hoogtijdagen uit de kast. „Er is hier op de expositie een aantal Franse poppen te zien die een speciale functie hadden. Ze werden volgens de laatste Parijse mode aangekleed en dan met een complete miniatuurgarderobe naar de koloniën gestuurd. Daarmee kon dan een modeshow georganiseerd worden. Het waren eigenlijk voorlopers van onze mannequins", vertelt Jansen.
De meeste poppen komen uit Duitsland of Frankrijk. „Opvallend is dat er eigenlijk helemaal geen antieke Nederlandse poppen zijn. Er waren in ons land wel wat poppenfabriekjes, maar dat aantal was eigenlijk te verwaarlozen". De oorzaak? „Het zal 'm wel in onze nuchtere volksaard zitten, de belangstelling voor poppen ontstond pas toen ze geld waard werden. Veel mensen verzamelen nu antieke poppen, voor zover ze dat betalen kunnen. De minder kapitaalkrachtigen leggen echter meestal een verzameling replica's aan. Een derde mogelijkheid is natuurlijk het zelf maken van de poppen en dat geeft veel voldoening".

Tandjes
In het Deventer museum laat Jansen allerlei materialen zien die voor het maken van replica's gebruikt kunnen worden. Zo staan er de mallen waarin de poppekoppen worden gegoten. Daarvoor wordt vloeibaar porselein gebruikt. Bij de originele poppen was dat altijd wit, maar tegenwoordig zijn er allerlei kleuren mogelijk. „Heel vroeger werd de poppekop niet in een mal gegoten, maar er werd een plak klei in de mal geduwd. In sommige oude exemplaren zijn aan de binnenkant nog de vingerafdrukken van de makers te zien".
Behalve de kop van de pop bestaan ook de armpjes en beentjes uit porselein. Het lijf is meestal van stof, zoals dat ook vroeger het geval was. „We proberen zoveel mogelijk de oude voorbeelden na te volgen. Zo gebruiken we glazen ogen en de pruiken worden gemaakt van echt haar, mohair of wol". Het levert problemen op dat principe ook bij de tandjes vol te houden. „Vroeger werden die van melkglas gemaakt, maar tegenwoordig is daar bijna niet meer aan te komen. En bij de poppen die ik voor reparatie krijg, zijn ze ook bijna altijd verdwenen. Ogen, pruik, handjes en dergelijke zijn netjes bewaard, maar de tandjes worden meestal bij het oud vuil geveegd".

Ook de kleding van replica's is in stijl. Het liefst gebruikt Jansen oude stoffen. Maar dat is een dure aangelegenheid. In een vitrine liggen enkele 'lapjes' uit het eind van de vorige eeuw. „Daar ligt voor een slordige 2000 gulden aan stof", meldt Jansen bijna achteloos. Aan het gebruik van nieuwe stoffen valt dus bijna niet te ontkomen. Maar die moeten dan wel bestaan uit materialen waar ook vroeger mee gewerkt werd, vindt hij. „Anders wordt het een gewone pop en geen replica".

Tentoonstelling "Oude poppen, echte namaak", tot 5 oktober in het Speelgoed- en blikmuseum, Brink 47, Deventer. Geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur, demonstraties vrijdag 11.00- 17.00 uur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen