Computer zoekt nu ook naar inhoud bijbeltekst

Prof. Talstra is bijzonder hoogleraar bijbelvertalen en computergestuurde tekstanalyse aan de VU. Ruim honderd specialisten, uit meer dan twintig landen, togen naar de derde conferentie van de Association Internationale Bible et Informatique (AIBI) in Amsterdam om de nieuwste methodes te demonstreren en te bespreken. Er bestaan al meer dan tien onderzoekscentra op het terrein van Bijbel en computer. De vele individuele onderzoekers zijn dan niet meegeteld. Er zullen plannen gemaakt worden om tot afstemming op elkaar te komen, zo verwacht prof. Talstra voor de toekomst.

'Slimmer'

Tot nu toe lag de nadruk op het instrumentele aspect: het verzamelen van parallellen, van frequentie van woorden etc. De uitlegger kon dan zelfstandig een keuze maken. „Wat de computer nu gaat doen, is de bijbeluitlegger ook helpen bij de aigumentatie, het doen van voorstellen. De computers worden 'slimmer'", zo zegt Talstra, „Ze kunnen voorstellen doen die het geraamte van de tekst betreffen, de indeling van de tekst in de hoofd- en bijzinnen. Maar de exegese moet wel vlees en bloed daaraan geven".

De meningen zijn verdeeld over de vraag of de computer in staat is om werkelijk de betekenis te achterhalen van een bijbeltekst, zo zegt prof. Talstra. De vakgroep aan de VU concentreert zich vooral op de taalkundige en formele kant van teksten. „Anderen daarentegen beginnen van de andere kant en vragen naar het verstaansproces, dus naar de betekenis. Als je dan een woordenboek zou aanleggen, kun je met de computer ongeveer nagaan wat de betekenis is".

Beginstadium

Maar dat laatste is toch nog in een „beginstadium", zo zegt Talstra. „De grammaticale kant of de betekeniskant, dat zijn momenteel de opties. Aan de verschillende kanten wordt nu geëxperimenteerd. Vermoedelijk zal er een model komen waar beide benaderingen op aansluiten. We zoeken tijdens dit congres niet naar een compromis, maar dagen beide kanten uit om te zoeken wat de gevolgen zijn van hun methoden".

Er is ook een verschil in de benadering van het Oude en Nieuwe Testament. Bij het Oude Testament is het klassieke Hebreeuws nagenoeg geheel bekend en kunnen de teksten verder geanalyseerd worden. Het Nieuwe Testament is echter onderdeel van een omvangrijke Griekse literatuur en daarin spelen de vragen naar het auteurschap en de aard van de manuscripten een rol.

In beweging

De hele wereld van Bijbel en computer is geweldig in beweging, zo constateert prof. Talstra. „We zitten nu in een experimentele fase die open is. De fase van het sorteren van woordjes kent iedereen al. Het gaat nu om het aandragen van mogelijke betekenissen en argumentaties".

Of een bijbelvertaling met behulp van de computer dan tot de mogelijkheden gaat behoren? Volgens prof. Talstra zijn de pogingen van de kunstmatige intelligentie uit de jaren zestig, ook ten aanzien van een geautomatiseerd bijbelvertaalprogramma, mislukt.

„Wel kunnen we nu de grondtaal goed in kaart brengen en de vertalers helpen aan een verzameUng van gelijksoortige woorden. De machine kan komen tot redelijk verstandige voorstellen van vertalen, maar of dat ook het geval is voor een hele tekst, is de vraag. De computer helpt erbij de tekst tot een gesprekspartner te maken. Elk instrument betekent iets. Maar we moeten de Bijbel wel haar centrale plaats laten behouden".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen