De lokroep van de piramide

Na weken praten had zijn buurman hem zo ver gekregen om mee te gaan naar de tv-studio Midden-Nederland in Veenendaal. „Ik heb het me wel tien keer door hem laten uitleggen. Er was geen speld tussen te krijgen”, zegt Herman, van Doom. Hij gaf gehoor aan de lokroep van de piramide.

Samen reisden ze op een zaterdagmiddag naar het Veenendaalse zalencomplex. Bij binnenkomst moest Herman eerst een verklaring ondertekenen dat hij geen negatieve informatie over de bijeenkomst zou doorgeven. Heel zwakjes begon bij hem een lampje te branden.

Wat hem nog minder beviel, waren de bodyguards die overal rondliepen. „Snelle gasten met van die staartjes. Maar ja, er gaat veel geld om, dus ik dacht nog: Dat is zeker voor de beveiliging”.

Grote druk

Wat hem helemaal niet beviel, was de dreigende toon van de ‘opperstalmeester’, zoals Herman de man achter de microfoon noemt. „Er werd grote druk op iedereen uitgeoefend om mee te doen. De stond er verbaasd van hoeveel mensen zich hierdoor lieten intimideren en blindelings een contract ondertekenden”.

Hoewel de twijfel bij Herman in volle hevigheid toesloeg, wist zijn buurman hem toch over te halen aan het spel mee te doen. Dat was een week of tien geleden. Hij heeft nog geen cent teruggezien. „Je moet zelf voor nieuwe deelnemers zorgen. Ik heb het al bij iedereen geprobeerd, maar ik ben niet zo’n prater. De kan naar m’n geld fluiten. De ben vrijgezel, dus ik kom niet onmiddellijk in de bijstand. Maar de manier waarop het geld mij is afgetroggeld, maakt me ziedend”.

Vorige week heeft hij de Consumentenbond ingeschakeld. Met zijn buurman leeft hij intussen in onmin. „Maar ja”, vergoelijkt hij, „de man had zelf ook geld ingelegd en moest mij wel bepraten. Zo werkt het systeem. Maar ik houd er niet van, mensen onder druk zetten”.

Top

Titan heet het spel dat in de Veenendaalse tv-studio wordt gespeeld. Het is overgewaaid uit Duitsland en is gebaseerd op het principe van de kettingbrief. Het is een van de piramidespelen die momenteel in Nederland in zwang zijn. Wie geld inlegt, bij Titan 6000 gulden, komt onder in de piramide. De deelnemers die hierna inschrijven, stuwen de onderste spelers omhoog.

Wie boven komt, krijgt een veelvoud van het inleggeld uitgekeerd. Een „top”, heet dat in vakjargon. Het is dus zaak de piramide vol te krijgen. Dat kan door vrienden, kennissen, buren en collega’s zo ver te krijgen dat ze ook meedoen.

Een van de eerste organisaties die in Nederland succes oogstten met het piramidespel, was Coin Liberté. Een echtpaar uit Nieuwegein had het in België leren kennen en in de kennissenkring geïntrodu ceerd. Het zag het spel vooral als een gezelligheidsspel en stelde voor een deel van de winst af te staan aan het goede doel.

Het duurde niet lang of het spelelement verdween. De huiskamers waren al gauw te klein en het intussen gevormde stichtingsbestuur zag zich genoodzaakt uit te wijken naar een zalencomplex. Geldzucht dreef een groeiend aantal bezoekers naar Nieuwegein, waar eens in de veertien dagen bijeenkomsten plaatsvonden.

Daar bleef het niet bij. Coin Liberté breidde zich als een olievlek over Nederland uit. Ook in de Veehallen in Den Bosch, in Beverwijk en in Apeldoorn konden de deelnemers terecht. Hun aantal liep in de tienduizenden. De administratie werd beheerd in een heus kantoor, waar in de hoogtijdagen meer dan tien mensen hun brood verdienden.

Schenking

De piramide-manie wekte twee jaar geleden de belangstelling van zowel FIOD als Justitie. De fiscus vond met name de vraag interessant of een uitgekeerde top als inkomsten kon worden gezien. Volgens het stichtingsbestuur van Coin Liberté was dat niet zo, want alle bedragen werden op betaalcheques uitgeschreven, met de vermelding “schenking”.

Justitie wilde vooral weten of Coin Liberté onder de Wet op de kansspelen viel. In dat geval was het spel illegaal en zou het door de rechter verboden kunnen worden. Tegen het bestuur werd vervolging ingesteld.

Het nieuws sloeg in als een bom. Tierend, scheldend, vloekend en met het schuim op de mond eisten deelnemers hun geld terug. Paniek alom. Niemand die nog een collega, buurman, familielid of kennis bereid vond 600 gulden in te leggen. De actie van Justitie miste haar uitwerking niet. Een rechterlijk verbod was al niet meer nodig.

Het kantoor in Nieuwegein moest worden gesloten, de medewerkers naar huis gestuurd. En het kwam niet meer goed, ook niet nadat de Utrechtse rechtbank het stichtingsbestuur had vrijgesproken en het piramidespel niet als kansspel had aangemerkt.

Sinds 1 augustus dit jaar is Coin Liberté ondergebracht bij Argos BV in het NoordHollandse Bergen. De organisatie lijkt in financiële problemen te verkeren. Deze week heeft de PTT de telefoonlijn van Argos afgesneden. Oud-bestuurslid drs. Marcel Sanders: „Iedereen had verwacht’ dat de belangstelling na de rechterlijke uitspraak weer op zou leven. Dat is merkwaardig genoeg niet gebeurd”.

Hoger beroep

Het gat is door anderen opgevuld. „Sinds de rechter heeft bepaald dat het piramide spel geen kansspel is, is er sprake van een opleving”, stelt prof. B. B. van der Genugten van de Katholieke Universiteit Brabant vast. Hij trad op als getuige-deskundige in de strafzaak tegen Coin Liberté.

Voor Van der Genugten is het zo klaar als een klontje dat het piramidespel wel een kansspel is, maar hij wist de Utrechtse rechtbank niet te overtuigen. Die bleek gevoelig voor de redenering dat de deelnemers zelf invloed kunnen uitoefenen op de te behalen winst, iets wat bij een kansspel niet aan de orde is. Wie nieuwe deelnemers werft, zorgt er immers zelf voor dat hij „topt”.

Van der Genugten: „Dat is op zich wel waar, maar het is een zeer tijdelijke kwestie. Naarmate er meer deelnemers komen, zijn er steeds meer nieuwe deelnemers nodig. Dan praat je echt over gigantische aantallen. De kans dat je nieuwe deelnemers vindt, wordt steeds kleiner. Dus de invloed die je kunt uitoefenen is minimaal”. Justitie heeft hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de Utrechtse rechtbank. Eind september zal het gerechtshof van Amsterdam zich over de zaak buigen. Mocht het hof het Utrechtse vonnis onderuithalen, dan valt alsnog het doek voor de thans lopende piramidespelen.

Huis aan huis

Een betrouwbare schatting over het aantal piramidespelen ontbreekt. Twee spelen springen eruit: Titan en Contral. Bij Titan in Veenendaal is een Scherpenzeelse zakenman betrokken, elders duiken Duitsers op. Maar waar Titan ook gespeeld wordt, de bodybuilders en andere, mafia-achtige, types komen in vrijwel alle verhalen voor.

Contral is een variant op het thema. Man achter de schennen is M. van den Tillaart uit Nijmegen. Hij laat huis aan huis folders bezorgen en wat hij voorspiegelt, doet denken aan een sprookje. Wie ƒ 48,50 stort, maakt kans op een uitkering van ƒ 13.571,50, een som geld die voor een piramidespel zeer onwaarschijnUjk is.

„Daar trapt niemand in”, is Marcel Sanders geneigd te denken. Als ex-deelnemer aan Coin Liberté weet hij maar al te goed hoe veel overtuigingskracht het kost om anderen over de streep te trekken. „De Hollandse zuinigheid in combinatie met de Hollandse nuchterheid zullen dit snel doen doodbloeden. Op deze wijze geld bij mensen lospraten, nee daar geloof ik niet in”.

Niettemin beweert Van den Tillaart dat alle deelnemers die sinds 1994 hebben ingelegd, hun uitkering hebben gekregen. Dat zijn formule succes heeft, blijkt uit het feit dat hij onlangs bij drie miljoen huishoudens een folder door de brievenbus heeft laten glijden.

Bij de Consumentenbond heeft dat tot „een vloed van klachten” geleid. Woordvoerder Koen van Tankeren: „Mensen doen mee en horen nooit meer iets, zo laten ze ons weten”. Hij signaleert de laatste tijd een duidelijke toename van boze tele- foontjes over piramidespelen bij de Consumentenbond.

Dubieus.

Prof. Van der Genugten van de Katholieke Universiteit Brabant heeft de indruk dat achter de huidige piramidespelen veel duisterefigurenschuilgaan. „Het hele gebeuren is in een dubieus vaarwater terechtgekomen”.

„Bij Coin Liberté was alles doorzichtig. Een belangrijk punt was dat er met betaalcheques gewerkt werd. Bovendien kreeg je bij opheffing van een piramide een deel van jè geld terug. Ook was duidelijk hoeveel geld er naar de organisatie ging”.

Bij de andere systemen, zoals Titan en Topstairs, wordt er met baar geld betaald. Van der Genugten: „Wie geen nieuwe deelnemers kan vinden en met het spel stopt, ziet zijn geld niet meer terug. Dat steekt de organisatie in de knip. De mensen achter de schermen zijn de enigen die er rijk van worden”.

Van oplichting zou hij de organisaties niet willen betichten. „Gelogen wordt er over het algemeen niet. De deelnemers wordt verteld dat er uitkeringen worden gedaan. Dat zal best wel kloppen. In het casino wordt ook geregeld geld gewonnen. Maar over de reële kans op winst word je als deelnemer niet geïnformeerd. Ze vertellen slechts de halve waarheid. Ja, inderdaad, volgens het spreekwoord is dat een hele leugen. Laat ik dan zeggen dat essentiële informatie wordt achtergehouden”.

Rel

Sommigen steken al hun vrije tijd in het werven van nieuwe deelnemers. Zij huren daarvoor overal zaaltjes af en behalen de ene top na de andere.

Bij de Diemense politie leidde het succes van enkele deelnemers onlangs tot een enorme rel. Enkele agenten sleepten met het Titan-spel meer dan tienduizend gulden in de wacht, terwijl collega’s die door hen waren overgehaald, naar hun ingelegde 6000 gulden konden fluiten. Een enkeling had zich er zelfs voor in de schulden gestoken.

Het politiekorps raakte helemaal in de ban van Titan en het spel legde zo veel beslag op de agenten, dat de districtschef zich genoodzaakt zag in te grijpen. Per brief legde hij de korpsdienders een verbod tot deelname aan het piramidespel op.

De Consumentenbond zou het liefst een algeheel rechterlijk verbod zien. „De voorlichting van de organisaties is ronduit slecht. Neem Contral. Hier in huis is uitgerekend dat er 65.000 deelnemers nodig zijn wil er enige kans zijn op winst. Zouden die deelnemers er zijn, dat zijn er vervolgens 268 miljoen nieuwe deelnemers nodig om die 65.000 enige kans op winst te laten maken”, aldus Koen van Tankerep.

In de Consumentengids werd het publiek onlangs nog voor de piramidespelen gewaarschuwd. Van Tankeren: „Het lijkt, voor de gewone man dé kans op een extraatje. Maar hij ziet niet dat er allerlei haken en ogen aan het spel zitten. Wij hebben eigenlijk maar één advies: Niet aan beginnen”.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen