De oude droom van Ferenc Postma

"Misschien ben ik daar wel debet aan", lacht Postma. Hij is als theoloog verbonden aan de werkgroep informatica van de Vrije Universiteit. Tevens doceert hij aan de Karoli Gaspar-universiteit in Boedapest. Hij bezet een leerstoel omtrent de intellectuele betrekkingen tussen Hongarije en Nederland. Postma is een kenner op het gebied van in het buitenland verblijvende Hongaarse studenten (peregrinatie) en heeft veel gepubliceerd over de relatie tussen deze studenten en de universiteit van Franeker, die vele Hongaren liet inschrijven.

Naast Postma zijn bij de conferentie betrokken de Leidse hoogleraren prof. N. Mout (historicus) en prof. E. G. E. van der Wall (kerkhistoricus). Prof. Mout weet veel van de geschiedenis van Centraal-Europa en heeft jarenlang in Praag gestudeerd. Van der Wall is een kenner op het gebied van de achttiende eeuw. Zij hoopt tijdens de con- ferentie te spreken over het Neder- landse puritanisme en het coccejanisme.

Het initiatief voor de komende conferentie kwam overigens van buiten de theologische wereld. W. Hugenholtz, zakelijk directeur van het academische instituut NIAS, wilde een platform creëren waar Hongaren en Nederlanders elkaar kunnen ontmoeten.

Oude droom

Vorig jaar oktober werd in Boedapest de oprichtingsvergadering voor deze eerste conferentie gehouden. Postma heeft daarin -pendelend tussen Amsterdam en Boedapest- een sturende rol gehad. "Een dergelijke conferentie is al een oude droom van mij", zegt hij. "Ik ben vaak als verbindingsman tussen beide landen opgetreden." Postma heeft overigens ook zelf Hongaarse wortels, zoals zijn voornaam laat zien.

In de bosrijke omgeving van het NIAS in Wassenaar zullen diverse bekende Hongaarse deskundigen hun licht laten schijnen op de rijkdom van de Hongaarse cultuur, ook in kerkhistorisch opzicht. Er zijn diverse theologische invloeden vanuit de Nederlanden op de Hongaarse kerk geweest. Veel materiaal is echter nog niet onderzocht. Postma: "Er ligt nog een schat aan informatie in bibliotheken, stadsarchieven, privé-verzamelingen en niet te vergeten het archief van de Hongaarse Gereformeerde Kerk in Transsylvanië. Je komt er boeken tegen van Maccovius, Lubbertus, Amesius en velen andere theologen. We vinden daar boeken die wij in Nederland niet hebben."

Dr. István Monok, een van de inleiders op de conferentie, maakt in Szeged een inventarisatie van alle boekbestanden, waardoor hij inzicht hoopt te geven in de Hongaarse boekcultuur en ideeëngeschiedenis. In Nederland studeerden vanaf de zeventiende eeuw honderden Hongaren aan de verschillende universiteiten. De universiteit van Franeker sprong daar in gunstige zin uit. Het directe gevolg hiervan was dat Hongaren vele boeken met zich meenamen naar hun vaderland. Interessant is ook de inhoud van hun collegedictaten, waarin heel wat citaten van hun professoren te vinden zijn.

Dr. Klára Koltay (uit Debrecen), een andere spreker tijdens de conferentie, is kenner van Amesius en Perkins en promoveerde op Engelse puriteinse boeken in Hongarije. Koltay is bibliothecaris aan de staatsuniversiteit te Debrecen. Een andere interessante spreker is Péter Eredics, eveneens uit Debrecen, die samen met Postma Latijnse brieven van Hongaarse studenten gaat uitgeven. "Uit die brieven blijkt hoe heftig de Hongaren met hun Nederlandse hoogleraren correspondeerden, ook inhoudelijk", zo merkt Postma op.

Twee kerkhistorische lezingen gaan over de tijd van de Nadere Reformatie. Klára Koltay spreekt over het Nederlandse puritanisme in Hongarije en Eva Petröczi (uit Boedapest) gaat in op Amesius en zijn Hongaarse studenten in Franeker.

Volkskerk

Door de inbreng van Hongaarse theologiestudenten is de Hongaarse Gereformeerde Kerk lange tijd orthodox-reformatorisch gestempeld geweest. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er opening voor andere stromingen. De invloed van Karl Barth is groot geweest. "De kerk is nooit gescheurd", zegt Postma. "De tegenstellingen die er zijn worden binnenshuis gehouden. Het is een ruimte volkskerk geworden, met alle positieve en negatieve kanten. Je kunt bij de kerk terecht."

Postma constateert in Hongarije een omgekeerde beweging als in Nederland. "Terwijl in Nederland het aantal theologieopleidingen gereduceerd wordt, is er in Hongarije een stijgende lijn op te merken. De mensen weten niet hoe ze financieel uitkomen, maar ze beginnen daar gewoon in vertrouwen. Er is nog wel veel te doen aan verbetering van de positie van de predikant. Dominees blijven vaak lang in het ambt omdat ze daarmee hun inkomen behouden."

In de voorbereidingstijd voor de conferentie nam de vrouw van Ferenc Postma, ds. Margriet Gosker uit Amstelveen, deel aan een officiële kerkelijke delegatie namens de SoW-kerken die een bezoek bracht aan de Hongaarse Gereformeerde Kerk. Wonderlijk hoe de dingen samenvallen, zegt Postma over deze combinatie. Zijn vrouw liep daar met de Nederlandse delegatie ook aan tegen de secularisatie in het voormalige communistische land en de sociale problematiek. "Veel mensen die in de tijd van het communisme nog net de eindjes aan elkaar konden knopen, zijn onder het bestaansminimum gezakt sinds de vertrouwde kaders weggevallen zijn."

Secularisatie

Prof. Postma meldt dat van 5 tot 7 november een theologische conferentie in Boedapest wordt gehouden, dit keer over de secularisatie. "De opleving van het kerkelijk leven in Hongarije heeft ook te maken met de afsluiting van de periode van het communisme. Kinderen vragen aan de ouders: Hoe zit het nu eigenlijk met het geloof en de kerk? Veel ethische vragen komen boven. Men is in een gat gevallen dat ineens opgevuld moet worden. Wij kunnen van de Hongaren leren wat betreft hun moed en hun inzet voor theologische vorming. Maar zijzelf kunnen misschien leren van onze situatie van teruggang, waarmee zij ook eens geconfronteerd zullen worden."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen