Preken in de pauze

Wanneer VU-psycholoog dr. Peter Roelofsma de bijeenkomst opent, blijken veertien mensen van de VU gehoor te hebben gegeven aan de uitnodiging deel te nemen aan deze lunchpauzebidstond. In de drie kwartier die de bijeenkomst duurt, druppelt het aantal bezoekers in de richting van de twintig. "Wij zijn hier bijeen", zegt psychologiedocent Roelofsma, "als mensen die van God houden en die Jezus willen volgen. Deze bijeenkomsten hebben we "praise and worship" (lofprijzing en aanbidding) genoemd. Er is geen Nederlands woord voor. We willen daarmee tot uitdrukking brengen dat alle op de VU aanwezige levensovertuigingen hier met respect worden behandeld."

"Het klinkt toch wat evangelisch", vindt een bezoeker. "Wij zijn niet van de EO", kaatst de psycholoog terug. Om zich vervolgens te bedenken: "Wat zou daar trouwens mis aan zijn?"

Identiteit

De VU moet meer laten zien dat ze een christelijke universiteit is, vindt dr. Roelofsma. Hij is de initiatiefnemer van de "praise and worship"-bijee nkomsten die sinds vorige maand wekelijks in de kerkzaal van de Vrije Universiteit worden gehouden. "Nederlanders zitten te veel op de muur toe te kijken. We moeten in beweging komen. Van een christelijke universiteit mag je verwachten dat er een plek is voor kerkdiensten. Aan buitenlandse universiteiten, ook algemene, is dat heel gewoon. Ook is het goed als er op de werkplek ruimte is voor gebed. Op mijn eigen afdeling ruimen we elke dag een kwartier in voor bidden, zingen en bijbellezen. Er wordt op de VU wel veel gebeden, maar nog te veel individueel."

Roelofsma, die voorlopig voor een halfjaar de kerkzaal mag gebruiken, wil ook contact zoeken met christelijke universiteiten in het buitenland voor het uitwisselen van sprekers. "Op die manier wordt ook duidelijk waar de VU staat. Het is opvallend dat het christendom buiten Europa veel meer opbloeit dan hier."

Studenten vinden traditionele kerkdiensten vaak saai, denkt Roelofsma. "We willen bereiken dat zij een andere indruk krijgen. In de VU-bijeenkomsten is inbreng van de aanwezigen ingebouwd. Ik ben ervan overtuigd dat het bevrijdende element het christelijk geloof tot een heel bijzonder geloof maakt."

Aanvankelijk wilde de afdeling zaalbeheer van de VU huur innen voor het gebruik van de kerkzaal. Dat moest volgens de reglementen. Maar na enig aandringen mag Roelofsma de zaal gratis gebruiken. Naar zijn mening staat de leiding van de VU positief tegenover zijn initiatief.

Gastspreker

Gastspreker is vandaag rector magnificus prof. dr. Taede Sminia. Hij vindt deze wekelijkse lunchpauzediensten een goed initiatief. Jammer vindt hij het wel dat de kerkzaal helemaal op de zestiende etage zit. De lift stopt zelfs bij de vijftiende. "Dat is jammer. Dit is een onhandige plek, een beetje een uithoek. Deze bijeenkomsten zouden van mij meer in het hart van de universiteitsgemeenschap mogen plaatshebben."

Dr. Sminia leest uit de Groot Nieuwsbijbel twee bijbelgedeelten die hem persoonlijk veel te zeggen hebben. Jakobus 1:19 tot en met 25. "Weest daders des woords en niet alleen hoorders." En een bewerking van Psalm 139, waarbij aandacht wordt gevraagd voor het wonder: "Mijn hele lichaam werd door U geweven."

Is dit nog wel taal van deze tijd, vraagt een student, waarop een gesprek ontstaat over de doelstelling van de VU. Hoe geef je aan de traditie handen en voeten? "Mijn hele lichaam werd door U geweven", zegt Sminia, "dat is toch voor mij een drijfveer, altijd geweest, als docent, als onderzoeker en als VU-bestuurder. Als kind werd ik daar al door geraakt, ik had er houvast aan, het gaf me vertrouwen."

Vindt rector Sminia dat het initiatief aanslaat? Er zijn meestal vijftien tot twintig bezoekers, op 14.000 VU-studenten en 1000 VU-medewerkers. "Alle goede dingen beginnen klein. De macht van het getal zegt niets."

Engelse Kerk

Woensdag. 12.30 uur. Zonovergoten staat op het oude Begijnhof in Amsterdam de Engelse Kerk. Door de open deuren ruist de voorzang van de wekelijkse middagpauzedienst naar buiten, het middeleeuwse hofje op. "Heer', waar dan heen, tot U alleen." Organist Rob van Dijk vuurt vanaf het zojuist gerestaureerde Chr. Müllerorgel geestdriftig de samenzang aan. "Gij zult ons niet verstoten, Uw eigen Zoon, heeft tot de troon, de weg ons weer ontsloten."

Ruim tweehonderd, grotendeels oudere bezoekers hebben ook deze woensdag het gedruis van Spui en Kalverstraat achter zich gelaten. In "The English Reformed Church" komt de Alle-Dagkerk bijeen. Sinds 1932 worden hier, in hartje Amsterdam, middagpauzediensten gehouden. Initiatiefnemer was de Schoorlse predikant ds. A. J. P. Boeke. Hij beoogde daarmee "vermoeide zielen een sfeer van rust te schenken voor de inwerking van Gods Geest en voor de liefde tot de naaste."

Het initiatief van ds. Boeke hield in dat er in Amsterdam op iedere woensdag een kerkgebouw zou worden opengesteld om gelegenheid te bieden tot meditatie en samenzang. De Engelse Kerk is de enige die deze traditie nog in ere houdt.

Voorgangers

Binding met een kerkverband heeft de Stichting Alle-Dagkerk nooit gehad. Predikanten van verschillende denominaties gaan hier voor. Voor theoloog-cabaretier Jos Brink gaat evengoed de deur open als voor ds. P. Vermaat uit Scheveningen en ds. C. van Duijn van de Amsterdamse Noorderkerk. Stichtingsvoorzitter ds. J. G. Meynen: "Voor 90 procent zijn het protestantse voorgangers die we vragen. Daarnaast spreken ook wel eens Antoine Bodar, de priester, majoor Bosshardt van het Leger, of de rooms-katholieke bisschop uit Rotterdam."

Op welk theologisch fundament staat dan de Alle-Dagkerk? Ds. Meynen: "Deze middagpauzediensten zijn uitgegroeid tot een platform waar mensen van zeer uiteenlopende spiritualiteit de Bijbel actueel willen maken voor deze tijd. Wat wij beogen, is een bijbelse boodschap, dat is voor ons primair een boodschap die christocentrisch moet zijn, ook al beseffen we dat veel belangrijke aspecten binnen tien minuten slechts kunnen worden aangestipt. Het Woord moet enthousiast worden uitgelegd en pakkend worden toegepast op de leefwereld van vandaag. De Alle-Dagkerk is best uitdagend van karakter."

Met enige stemverheffing: "Maar wij zijn bang voor vrijzinnigheid."

De voorzitter van de Stichting Alle-Dagkerk erkent dat deze aanpak een fors spanningsveld kan oproepen. "Wij werken misschien wel op het scherp van de snede. We willen het Woord brengen, zo laagdrempelig als het maar kan. Soms wringt dat wel eens. Daar willen we eerlijk in zijn."

Bijvoeding

Het bestuur van de Stichting Alle-Dagkerk bestaat uit zes personen. Eén van hen is antiquair Ton Bolland. Hij woont ook bijna om de hoek. "De pauzediensten worden onder meer bezocht door mensen die zondags tweemaal naar de kerk gaan en hier bijvoeding halen. Wij ontmoeten ook mensen die teleurgesteld zijn in de kerk, in wier leven veel is misgegaan, die de sociale controle van hun thuisgemeente ontlopen. Voor zulke mensen zijn de pauzediensten een onmisbaar punt van bezinning geworden. Maar ook komen wel mensen zeg maar toevallig naar binnen, mensen die aan het winkelen waren en die zomaar per ongeluk op het Begijnhof uitkomen, een open kerkdeur vinden en misschien wel voor het eerst in hun leven een kerk binnengaan. Zo iemand zei ooit: "Wat fijn! Dit begrijpen we tenminste." We zingen daarom ook alleen maar bekende liederen en behoorlijk veel psalmen in de oude rijm. Bij de uitgang hoor je wel eens: "Dat laatste lied kende ik nog van vroeger."

Er is een mevrouw uit Venray, weet Bolland, die voor de middagpauzediensten tweemaal per maand naar Amsterdam reist. Een man uit Berkel en Rodenrijs komt elke week. "En 's zomers komen er wel eens bussen vol dagjesmensen die speciaal 's middags de dienst in de Alle-Dagkerk willen meemaken." Het bezoekersaantal schommelt rond de tweehonderd. Als majoor Bosshardt of Jos Brink spreekt, puilt het kerkje uit. In de dagen rond Kerst is het gebouw echt te klein. "Menig predikant zou daar 's zondags jaloers op zijn", zegt Bolland. "Het gaat ons echter niet in de eerste plaats om veel mensen. De boodschap dient bijbels te zijn. We hebben wel eens een spreker gehad die we niet voor een tweede keer vragen."

Demas

Op de preekstoel staat inmiddels dichter-dominee Jaap Zijlstra, de auteur van het christelijke Boekenweekgeschenk. (Op deze preekstoel preekte ooit -1632- ook Thomas Hooker, de auteur van het bekende boek "Heilzame wanhoop".) Ds. Zijlstra spreekt over het thema "Wie is Demas?" Wat was er eigenlijk mís met Demas, vraagt ds. Zijlstra zich af. "Paulus klaagt over hem dat hij de tegenwoordige wereld weer heeft liefgekregen. Was Demas misschien niet voor evangelist in de wieg gelegd? Wilde Demas in Tessalonica liever een winkeltje beginnen dan het Woord verkondigen? Demas heeft de wereld weer liefgekregen. En inderdaad, wat heeft deze wereld veel te bieden, muziek, kunst, dans, toneel, wetenschap, cultuur. Deze wereld biedt zo veel dat je daar de bodem niet van vinden kunt. Het is ook Gods bedoeling dat we daarvan genieten. Maar Paulus is door Demas' vertrek getroffen, een van de trouwste medewerkers laat hem in de steek. Dat doet pijn."

Er lopen nog wat mensen in en uit. Dat kan, in zo'n pauzedienst. Nog ligt daar de vraag: Wie is Demas? "Demas is niet als de verloren zoon", zegt ds. Zijlstra, "die zijn vader verlaat en er een zwijnentroep van maakt. Dat staat allemaal niet in het briefje dat Paulus schrijft aan Timóthëus. Demas heeft de wereld weer liefgekregen, staart zich blind op het klatergoud om zich heen, zonder te beseffen dat het schone schijn is. Demas ziet vele parels, niet beseffend dat ze alle voor de zwijnen worden geworpen, niet meer beseffend dat hij die ene Parel van grote waarde veronachtzaamt. Hebben uw kinderen ook al in de gaten dat de wereld klatergoud biedt, dat zo veel schone parels voor de zwijnen worden geworpen?"

Deze wereld heeft een Verlosser nodig, constateert ds. Zijlstra tot besluit. "Die Verlosser is ons gegeven. Dat is het mooiste wat er is. De dood neemt ons alle parels af. Deze Verlosser heeft Zichzelf gegeven als de Parel van grote waarde."

Aids

Een van de bezoekers -gekleed in een militair tenue met op z'n hoofd een rode baret- zegt al zo'n tien jaar de middagpauzediensten te bezoeken. Op zijn borstzakje heeft hij een wasknijper geklemd. Daarop staat geschreven: "God houdt Zijn belofte." "Daarom kom ik iedere woensdag hier", zegt de gepensioneerde militair. "Om dat steeds maar weer te horen: God houdt Zijn belofte. Ik kom hier om iets over God te horen. 't Maakt verder niet uit wát."

De man zegt als vrijwilliger drugsverslaafden te helpen. "Ik bereik mensen die de dominee of de pastoor niet meer bereiken kan." Hij heeft een jongere dame bij zich. "Ik heb aids", fluistert ze zacht. Ze ging vroeger nooit naar een kerk, had daarvoor de kans nooit gekregen, zegt ze. Ze komt nu naar de pauzediensten om warmte en kracht te ontvangen, om te bidden dat haar depressie minder wordt. "Ook voor de sfeer, voor de gezelligheid van al deze mensen. Dit geeft mij een goed gevoel."

Organist Van Dijk grijpt in de toetsen voor de slotzang. "O vrede van Tiberias, o heuvels in het rond, waar Jezus in het zachte gras, de mensen liefhad en genas, en in hun midden stond." De schare zingt, in het volste vertrouwen. Ds. Meynen zegt: "Voor velen is de middagpauzedienst op woensdag als een pijler in de brug die twee zondagen aan elkaar verbindt."

De militair met rode baret: "God houdt van deze wereld, zelfs zo veel dat hij er Zijn Zoon voor gegeven heeft. Dat heb ik weer gehoord, daar kwam ik ook voor."

De laatste regels van gezang 463 verwaaien in het luiden van de klok. "Maak Gij ons rein en welgezind, en spreek tot ons in vuur en wind, o stille stem in 't hart."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen