"Evangelicals zullen weer verdwijnen"

De Amsterdamse hoogleraar reageert hiermee op eerdere uitspraken van de Britse theoloog Alister McGrath in het blad Beweging. Het protestantisme heeft zijn langste tijd gehad, aldus McGrath in een interview, september vorig jaar. "Wereldwijd gesproken is de toekomst aan het rooms-katholicisme, aan de oosterse orthodoxie en aan het evangelicalisme. Voor het protestantisme zie ik geen aparte plek meer weggelegd." Zijn uitlatingen deed destijds veel stof opwaaien.

Dat laatste zal ongetwijfeld ook gebeuren met het nu verschenen artikel van prof. Van de Beek, schrijft Herman Oevermans, redactielid van Wapenveld, in zijn Redactioneel. Wapenveld gaat uit van de RRQR, de oud-ledenvereniging van de CSFR. Van de Beeks artikel -met als onderkop "De relatie van kerk en cultuur"- is een bewerking van een lezing die hij in mei uitsprak tijdens de themadagen van de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn over "Het einde van het protestantisme".

Hoe zal het gaan met de kerk? "Ik kan niet in de toekomst kijken", schrijft Van de Beek. "Ik kan hooguit zeggen wat naar mijn oordeel de consequentie zal zijn van tendensen die ik nu waarneem. Ik stem met McGrath in dat het protestantisme bedreigd is in zijn bestaan. Alleen verschil ik van mening over de oorzaak. Het is niet omdat het protestantisme niet voldoende inspeelt op de verandering van de cultuur naar beleving. De oorzaak is veeleer dat het protestantisme teveel relevant wil zijn. En de oorzaak daarvan is weer dat men niet meer leeft uit datgene waar het in de Reformatie om ging: de vreemde genade, solo Christo, sola Scriptura."

Alles schijnt op het moment belangrijk in de kerk, vervolgt de hoogleraar symboliek, "maar sterven met Christus is er niet meer bij. () De kerk wil in alles relevant zijn, maar waartoe zij geroepen is, de verkondiging van het enig echt relevante dat God in Christus is gekomen en doden levend maakt, raakt op de achtergrond. Zo'n kerk heeft geen toekomst."

McGrath ziet een betere toekomst voor de evangelicals. Van de Beek: "Ik geloof er niets van. Juist de evangelicals zijn in hoge mate modern met hun nadruk op persoonlijk geloof, hun vrijheid van structuren, hun activisme, kortom hun ultra-arminianisme. Ze zullen het relatief goed doen zolang ze gedragen worden door de golf van de cultuur. Maar ze zullen even snel als deze verdwijnen. Net als van de Nadere Reformatie zal er misschien iets achterblijven dat in bepaalde kringen nog herinneringen oproept of nageleefd wordt, hoewel ik denk dat de Nadere Reformatie diepere sporen heeft getrokken door haar grote ernst en besef van de genade van God. Daarom denk ik dat de evangelicals eerder verdwijnen dan de ultraorthodoxen en ook eerder dan het protestantisme, omdat in dat laatste een bronnenlaag van erfgoed ligt, dat in het neoprotestantisme ontbreekt. Het bronnenonderzoek van de Reformatie geeft steeds weer een perspectief op verdieping en bekering. Zo'n bronnenlaag vergelijkbaar met het werk van Calvijn en Luther ontbreekt bij de evangelicals en daarom zijn ze overgeleverd aan de waan van de dag."

Kortom, concludeert hij, "ik ben nog pessimistischer over de evangelicals dan McGrath over de protestanten." Meer hoop heeft de hoogleraar, opmerkelijk genoeg, voor de rooms-katholieken. "Zij hebben inderdaad bronnen die hen terugroepen. () In Rome is er een samenspel van garanties die in de vroege kerk zijn ontwikkeld voor het bewaren van de kerk in het rechte pad: canon, belijdenis en ambt. De Reformatie heeft het ambt laten vallen, het neoprotestantisme de belijdenis, het heeft alleen nog de Bijbel, die echter niet meer de canon is, maar een bron voor godsdienstig en moreel gebruik. Het wordt mij steeds meer duidelijk dat de vroege kerk de drie factoren niet voor niets heeft ontwikkeld. Ze horen intrinsiek bij elkaar."

Of de kerk in Nederland toekomst heeft, "hangt af van de wijze waarop haar bewakingsinstrumenten: Schrift, belijdenis en ambt, waar ik het sacrament aan wil toevoegen, functioneren. De kerk moet zich houden aan canon, credo, ambt en sacrament. () Daarmee zijn we bij de kern van de relatie van de kerk en de cultuur: is de kerk het heiligdom dat ook heiligdom durft te zijn, of is het een begraafplaats van de dode God, die wij hebben gedood omdat we niet wilden sterven en aantrekkelijk wilden blijven voor de wereld?"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen