Kust Katwijk trekt als een magneet

Met de auto valt een heel eind te komen, maar de fiets is toch wel hét vervoermiddel voor een dagje Holland Rijnland. Hoewel, dat gebied van pakweg Leiden tot Lisse en alles wat tussen deze plaatsen en de Noordzee in ligt, is veel te uitgestrekt voor een tijdsspanne van pak 'm beet een uur of tien. Beperken is de boodschap.

Dat kan -qua afstand dan- met een van de vier thematische routes uit het boekje "Fietsen door Holland Rijnland". De meest westelijke tocht, door de badplaatsen en hun achterland, is ruim 20 kilometer lang. Verdwalen is haast onmogelijk, zo overzichtelijk is het gebied letterlijk.

Cellenblokken

Een huurfiets bij de firma Zuijderduijn in Katwijk is snel geregeld. Les één: een mens fietst niet over het strand naar Noordwijk, maar door de duinen. Vandaar ook die achttien versnellingen. Goed om te weten. "De Alpen zul je vandaag niet halen, maar een strandopgang kan ook vreselijk steil zijn."

Wie de altijd waaiende wind en adembenemende duinstijgingspercentages nog even wil ontlopen, hoeft de pedalen niet eens aan te raken. Het Katwijks Museum is op loopafstand. De receptionist legt uit dat dit een voormalige rederswoning is, maar -en daar heeft-ie duidelijk lol in- dat het pand een kleine drie decennia in gebruik is geweest als politiebureau. "Om de hoek zijn de cellenblokken. Daar kun je nu in- én uitlopen."

Een fietsdag is er niet om de historie van een dorp minutieus op een rij te krijgen. Een museum als dit vormt echter een perfecte uitwijkmogelijkheid voor als het weer wat minder aanlokkelijk is. Katwijkse vrijwilligers brachten op deze plaats een keur aan schilderwerken bij elkaar. Schilder-etser-illustrator Tjeerd Bottema (1884-1978) kreeg zelfs een hele zaal tot zijn beschikking. Niet verwonderlijk: deze kunstenaar liet een dusdanige som geld na dat het museum mede dankzij zijn legaat kon worden opgetuigd.

Volgens de overleveringen waren er 5000 jaar geleden al tekenen van leven in het gebied waar de Oude Rijn in de zee uitmondt. Diezelfde Rijn gold later als de noordgrens van het Romeinse Rijk. Boven die scheidslijn heersten de Friezen. Van het fort Brittenburg en de nederzetting Lugdunum uit die tijd is niets meer over. Verzwolgen door de zee, aldus de geschiedschrijving. Ander prominent historisch aspect is de visserij. De scheepsbrug op zolder is voor de jeugd: stoer. De nagebootste taferelen (een kuiperij, een zielmakerij, nettenboetsters) in de Jan van Brakelhal zijn bedrieglijk echt.

Zwarte bladzijden

De badplaats Katwijk aan Zee behoeft geen betoog. De 4,5 kilometer zandstrand is bekend als de spreekwoordelijke bonte hond. De boulevard idem dito. Op het uiterste noordpuntje ervan, tegen Hotel Savoy aan, staat een indrukwekkend monument. Zes gebogen stalen platen vermelden honderden namen van hen die op zee het leven lieten. Onwerkelijke zwarte bladzijden -ook al zijn ze roestbruin- op een moment dat de zee kalm is en kinderen op het strand hun vliegers oplaten. Kenners van diezelfde zee weten wel beter.

De duinenroute naar Noordwijk start even verderop. Het 130 hectare grote gebied staat bekend als de Coepelduynen en behoort Staatsbosbeheer toe. Het is moeilijk voor te stellen dat meer dan 1000 jaar geleden het water min of meer vrij in- en uitstroomde. Wat lage wallen met eiken en berken en moerasbossen domineerden het landschap. Bewoners weidden hun vee op de grasvlakten en haalden vis uit de kreken en uit zee.

Nu zijn de Coepelduynen een zeer aangenaam oord voor hen die van wandelen en fietsen houden. Links de zee, slechts te bereiken na een klauterpartij door het rulle zand van hoge duintoppen, rechts uitzicht over het vlakke Zuid-Hollandse landschap.

Gemêleerd gezelschap

De skyline van Noordwijk verraadt direct de grandeur van dit dorp: pompeuze villa's, aan de zeezijde hoge hotels. Heel anders dan Katwijk, een veel langer strand ook, 13 kilometer maar liefst. Het sjieke karakter van deze badplaats valt voor een goed deel vanuit de historie te verklaren. Bollenteelt en visserij brachten Noordwijk welvaart.

Toen in 1866 de strandrecreatie van de grond kwam, trok een wat rijkere elite naar de kust. Waterpret was in de begintijd voorbehouden aan deze upper class. Het gemene volk mocht toezien. Wie zich hierom nog zorgen denkt te moeten maken: blijf rustig! Met een beetje zonneschijn worden boulevard en strand van Noordwijk bevolkt door een gemêleerd gezelschap. Massaal, dat ook.

Museum Noordwijk is gevestigd in een van de twee rijksmonumenten die het dorp binnen de gemeentegrenzen heeft. Het pand is meer dan 350 jaar oud, vertelt conservator Aleid Matser. Trots is ze op de expositie (tot eind september) van schilderwerken van Maarten Jungmann (1877-1964). De kunstenaar kende een roerig leven, en woonde een deel ervan in Noordwijk.

Het museum in Noordwijk herbergt verder een schat aan informatie over de aardewerkfabrieken die de badplaats rijk was. "Niet dat hier grondstoffen voorhanden waren, die moesten worden aangevoerd", legt Matser uit. "De vele schilders in dit gebied hadden 's winters vaak niets te doen. Zij namen het aardewerkambacht ter hand." Dagelijks leven wordt indringend in beeld gebracht door een tafereel van een boerengezin in rouw. De Bijbel ligt opengeslagen, zelfs het serviesgoed is zwart.

Met de wind in de rug is Katwijk via een binnenlandroute in een mum van tijd weer in zicht. Snel naar het strand.

Meer informatie: www.hollandrijnland.nl, www.katwijksmuseum.nl en www.G-O-N.nl (Museum Noordwijk).

Kleur in de zomer

De beroemde bollenvelden lopen op veel plaatsen door tot aan de duinen. Oo k in de zomer valt er kleurigheid te ontdekken in de streek.

Bloeiende bollen zijn tot ongeveer half mei te bewonderen in het Noord- en Zuid-Hollandse. Met een oppervlakte van tegen de 3000 hectare is de bollensector meer dan prominent aanwezig in deze streek.

In de zomer helaas geen massaal bloeiende velden met tulpen, narcissen, hyacinten, krokussen en irissen. Valt er op dit vlak dan helemaal niets te genieten in het Kat- en Noordwijker achterland? Zeker wel. Directeur Jan van Aartrijk van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur haast zich te zeggen dat er 's zomers wel degelijk kleur in de streek te vinden is. "Wat minder uitbundig, maar de zomerbloembollen kunnen er ook wat van, naast een groot aantal vaste planten."

Achter de schermen zijn de bollentelers de hele zomer meer dan actief. "In de tweede week van augustus is er een open dag, waaraan verschillende bollenbedrijven meedoen. Los daarvan organiseert het bureau Agri Experience excursies naar deze bedrijven." Wie het naadje van de kous wil weten, moet naar Lisse, naar Museum de Zwarte Tulp.

Meer informatie: www.agriexperience.nl en www.museumdezwartetulp.nl.

Richting de maan

Van de bloembollen naar de maan. Althans, met een beetje fantasie wanen bezoekers van Space Expo -een permanente ruimtevaarttentoonstelling op de grens van Noordwijk en Katwijk- zich op die plaats.

"De ruimte is zo vlakbij: in acht minuten waren we er en in twintig minuten waren we weer terug", schreef Nederlands eerste astronaut, Wubbo Ockels, op een van de wanden in de tentoonstellingshal.

Op de achtergrond brullen raketmotoren, even verderop zetten Neil Armstrong en Edwin Aldrin hun eerste voetstappen op de maan. Educatie is hier het sleutelwoord, maar dan wel in de spannende zin van het woord. Een bezoek aan Estec, met testfaciliteiten voor satellieten en het informatiecentrum voor het Internationale Ruimte Station ISS van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA, is eveneens mogelijk.

"Ruimtevaart is een raar soort geloof", verzucht Space Expowoordvoerder Hans van der Lande als hij wijst op schaalmodellen van satellieten. "We schieten van alles en nog wat naar boven, en we zien van de ruimtevaartuigen niets tastbaars terug." Een horde jongetjes, uniform uitgedost in blauwe overalls, wil wél wat zien. "Als we de vragen goed oplossen, krijgen we een astronautendiploma."

Meer informatie: www.spaceexpo.nl. Zie voor korting op de toegangsprijs de Erdee cardaanbieding elders in deze bijlage.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen