De steert-sterre van Vader Cats

De tocht begint bij het stadhuis, waar boven de Vleeshal een zonnewijzer uit 1729 de Middelburgse tijd aangeeft. Pas in 1909 ging de stad, net als de rest van Nederland, over op de Amsterdamse tijd. Onder de zonnewijzer staat een Latijns zinnetje waarvan de vertaling tot nadenken stemt. "Zij (uren) gaan voorbij en worden slechts eenmaal gegeven."

Wie de telescoop werkelijk heeft uitgevonden, zal wel nooit duidelijk worden, maar de Middelburgse brillenmaker Hans Lipperhey maakt een goede kans. De wandelroute leidt langs de plaats waar de lenzenslijper zijn vak uitoefende. Evenals concurrent Sacharias Jansen, die volgens zijn zoon een paar jaar eerder een verrekijker heeft gemaakt.

De volkssterrenwacht zelf -vernoemd naar de Middelburgse predikant en astronoom Philippus Lansbergen- is ook in de route opgenomen. De sterrenwacht is iedere vrijdagavond vanaf halfacht geopend, evenals de permanente expositie rond de uitvinding van de telescoop, die sinds dit jaar is ingericht rond een replica van de voorgevel van het woonhuis van Lipperhey. Het informatieve, 28 pagina's tellende boekje met de wandelroute is hier gratis af te halen. Meer informatie: lansbergen.net.

Als laatste loopt de route langs het woonhuis van de in Brouwershaven geboren Jacob Cats, die zich in 1603 in Middelburg heeft gevestigd in de Lange Noordstraat. De dichter -een goede vriend van Lansbergen- had een bijzondere belangstelling voor steert-sterren (kometen), in die tijd door vrijwel iedereen gezien als onheilsbode. Cats probeert de verschijning van kometen, in het bijzonder de heldere verschijning van 1618, te verklaren aan de hand van drie bronnen: de Bijbel, de klassieken en moderne wetenschappelijke inzichten.

Vuurbol

Er zijn momenteel geen kometen zichtbaar aan de nachtelijke hemel, maar na een paar rustige maanden verschijnen er langzaam maar zeker wel weer wat meer planeten. De afgelopen maanden stond de heldere Jupiter al aan de zuidwestelijke avondhemel en daar komt nu een blikvanger bij. Venus, de avondster, schittert naast Jupiter, die iets hoger aan het firmament staat. In de schemering van 1 november verblijft de smalle maansikkel bij Venus in de buurt. Kijk rond zes uur naar het zuidwesten. Verwar Venus niet met Jupiter, die iets hoger en wat meer richting het zuiden (linksboven) aan de hemel staat. Op 3 november staat de maan rechtsonder Jupiter, kijk rond halfzeven.

In de loop van de maand komen beide planeten steeds dichter bij elkaar. Op 1 december vindt de dichtste nadering plaats. De onderlinge afstand is dan slechts 2 graden - vier keer de middellijn van de volle maan. Kijk vroeg in de avond, want kort na zeven uur gaat het tweetal al onder. Venus en Jupiter zijn na de zon en de maan de meest lichtsterke objecten aan de hemel, helderder dan de helderste ster.

Saturnus komt pas diep in de nacht op en staat in het sterrenbeeld Leeuw. In de ochtend van 21 november staat de afnemende maan in de buurt van de planeet met de ringen.

Vrijwel de hele maand november biedt een meer dan gemiddelde kans op vallende sterren. Van 1 tot 25 november zijn het de Tauriden die de aandacht op zich vestigen, met een maximum op 6 november. Het zijn er niet veel, maar als je eenmaal zo'n heldere vuurbol hebt gezien, vergeet je dat niet gauw meer. In de nacht van 17 op 18 november is het de beurt aan de minder spectaculaire, maar wel talrijker Leoniden die uit het sterrenbeeld Leeuw lijken te komen. De afnemende maan zorgt voor storend licht, zodat de minder heldere exemplaren niet te zien zullen zijn.

Op avond van 13 november trekt de maan voor de derde keer dit jaar door het Zevengesternte, een sterrenhoop in Stier waarvan met het blote oog zes of zeven sterren te zien zijn. De sterbedekking is alleen met een telescoop waar te nemen. Het is de dertiende precies volle maan, zodat het meeste licht van de sterren wordt overstraald.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen